Trung Quốc đang tăng cường các hoạt động nghiên cứu và khảo sát tại Biển Đông và Hoàng Hải, gây ra nhiều lo ngại cho các nước ven bờ. Mới đây, tại Biển Đông, Trung Quốc đã triển khai một nền tảng nghiên cứu trên phao có khả năng theo dõi các thay đổi của khí quyển và đại dương trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Giàn khoan này được neo ở độ sâu 3.500m dưới mặt nước và sử dụng hệ thống năng lượng lai kết hợp năng lượng mặt trời, gió, nhiệt và sóng để hoạt động lâu dài.
Không chỉ ở Biển Đông, Trung Quốc cũng đã triển khai các giàn khoan dầu ngoài khơi và lồng thép hình bát giác khổng lồ để nuôi cá biển sâu tại Hoàng Hải. Tuy nhiên, các nước láng giềng như Hàn Quốc đã lên tiếng lo ngại rằng các công trình này có thể được sử dụng cho mục đích quân sự, chứ không chỉ đơn thuần là phục vụ nghiên cứu khoa học hoặc phát triển kinh tế. Hàn Quốc đã yêu cầu Trung Quốc di dời các công trình này nhưng không nhận được phản hồi tích cực.
Theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tại Washington, các giàn khoan của Trung Quốc tại khu vực biện pháp tạm thời (PMZ) Hàn Quốc – Trung Quốc ở Hoàng Hải có khả năng thu thập dữ liệu có giá trị cho việc phát hiện và điều hướng dưới nước. Điều này làm dấy lên mối quan ngại về khả năng sử dụng các công trình này vào mục đích quân sự hoặc tăng cường khả năng quân sự của Trung Quốc trong khu vực.
Song song với các hoạt động nghiên cứu và khảo sát, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến hành tuần tra sẵn sàng chiến đấu ở Biển Đông, bao gồm khu vực bãi cạn Scarborough. Các hoạt động này của Trung Quốc làm tăng mối lo ngại về việc thay đổi hiện trạng ở khu vực, nơi đã có nhiều tranh chấp chủ quyền giữa các nước.
Trước những diễn biến này, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã triệu tập cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao Bộ tứ đối thoại an ninh (Quad), gồm Hoa Kỳ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản, tại Washington. Tuyên bố chung của Quad cam kết đảm bảo một khu vực tự do và rộng mở, thúc đẩy sự thịnh vượng cho người dân các nước này và tất cả mọi người trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng đã lên tiếng về vấn đề này, khẳng định rằng các hoạt động nghiên cứu, khảo sát của nước ngoài trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam mà không được phép của Việt Nam đều vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. Việt Nam luôn nhất quán trong việc bảo vệ chủ quyền và quyền lợi của mình, đồng thời kêu gọi các nước tuân thủ luật pháp quốc tế và tôn trọng chủ quyền của các quốc gia trong khu vực.
