Hoàn thiện thể chế là yêu cầu cấp thiết và điều kiện tiên quyết để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trung tâm cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ đang nỗ lực hoàn thiện thể chế để khoa học ‘ra trận’, công nghệ ‘ra thị trường’, và dữ liệu trở thành tài sản chiến lược.

Hạ tầng số được xác định là nền tảng chiến lược của quốc gia số, tương đương với hạ tầng giao thông và điện lực. Việc phổ cập hạ tầng số với băng thông siêu rộng và dung lượng siêu lớn là điều kiện cần thiết cho sự phát triển của nền kinh tế số. Phủ sóng 5G sâu rộng trên toàn quốc là nhiệm vụ cấp bách trong thời gian tới. Đây là bước đi quan trọng nhằm tạo cơ sở hạ tầng vững chắc cho sự phát triển của các ngành công nghiệp mới như IoT, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn.

Chuyển đổi số là quá trình số hóa toàn diện, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo để xử lý dữ liệu số, với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia số. Quá trình này không chỉ dừng lại ở việc áp dụng công nghệ mới mà còn đòi hỏi sự thay đổi về tư duy và cách thức hoạt động của các tổ chức, doanh nghiệp và cả người dân. Chuyển đổi số cần tạo ra mức tăng trưởng kinh tế tương ứng từ 1-1,5%, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Quản lý khoa học theo kết quả đầu ra là hướng đi mới trong quản lý khoa học và công nghệ. Nhà nước chi 1 đồng cho nghiên cứu thì kết quả nghiên cứu đó phải tạo ra ít nhất 10 đồng doanh thu mới. Điều này đòi hỏi các nghiên cứu phải tập trung vào nhu cầu thực tế của thị trường và xã hội, tạo ra giá trị kinh tế và xã hội rõ ràng. Khoa học và công nghệ phải hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Đổi mới sáng tạo là con đường để Việt Nam đưa khoa học và công nghệ ứng dụng vào cuộc sống. Quá trình đổi mới sáng tạo không chỉ diễn ra trong các phòng thí nghiệm mà còn cần sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp, tổ chức và cả người dân. Đổi mới sáng tạo phải giúp Việt Nam tăng trưởng thêm 3% GDP mỗi năm, trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế.

Phát triển tài sản trí tuệ và chuẩn hóa tiêu chuẩn quốc gia là hai nhiệm vụ quan trọng trong thời gian tới. Chuyển dịch quan trọng nhất trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ là chuyển từ bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa các kết quả nghiên cứu. Điều này đòi hỏi một khung pháp lý hoàn thiện và sự hỗ trợ từ các chính sách của Nhà nước.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang đẩy mạnh hoàn thiện khung pháp lý cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Từ nay đến cuối năm 2025, Bộ sẽ phải hoàn thành và thông qua 4 luật, bao gồm 1 luật mới và 3 luật sửa đổi. Những thay đổi về pháp lý này sẽ tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Thể chế đổi mới sẽ gắn nghiên cứu với thị trường và quốc tế. Luật Khoa học và Công nghệ sửa đổi sẽ tạo ra sự thông thoáng cho hoạt động nghiên cứu với mục tiêu là tạo ra nhiều kết quả nghiên cứu có giá trị. Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi sẽ biến các kết quả nghiên cứu này thành tài sản trí tuệ để giao dịch được. Sự thay đổi này sẽ giúp hiện thực hóa các kết quả nghiên cứu, thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ vào thực tiễn.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng bây giờ là lúc phải hành động quyết liệt và hiệu quả, làm thật nhiều, làm những việc lớn, hướng đến kết quả cuối cùng là tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương để cùng nhau thực hiện các mục tiêu đã đề ra.

Trong bối cảnh bão số 3 đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều khu vực tại Việt Nam, các nhà mạng viễn thông lớn như Viettel, VNPT và MobiFone đã tích cực triển khai các biện pháp phòng chống và ứng phó nhằm đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt và an toàn cho người dân.

Viettel, một trong những nhà mạng hàng đầu tại Việt Nam, đã xây dựng kế hoạch phòng chống thiên tai chi tiết từ đầu năm 2025. Theo đó, Viettel đảm bảo 100% ban điều hành tại các tòa nhà Viettel tỉnh có hai tuyến cáp độc lập, và 100% trạm trọng yếu trong tuyến truyền dẫn được trang bị máy phát điện cố định. Bên cạnh đó, đội ngũ nhân viên có kinh nghiệm của Viettel cũng được điều động trực tại các vị trí trạm ưu tiên để sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

Để chuẩn bị cho việc phòng chống bão số 3, Viettel đã chuẩn bị lực lượng 4 tại chỗ, bao gồm chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện và vật tư tại chỗ, hậu cần tại chỗ. Ngoài lực lượng tại tỉnh, Viettel cũng điều động tăng cường 100 đội ứng cứu thông tin nhà trạm BTS, tuyến cáp; 150 đội xử lý sự cố thuê bao băng rộng cố định; và 30 đội sửa chữa máy phát điện để hỗ trợ các tỉnh bị ảnh hưởng bão và hoàn lưu.

VNPT cũng đã yêu cầu các đơn vị trong vùng ảnh hưởng của bão số 3 tổ chức triển khai các phương án ứng phó bão. VNPT đã sẵn sàng điều hành đảm bảo thông tin liên lạc mạng VSAT-IP thuộc mạng thông tin chuyên dùng PCTT và triển khai đường truyền VSAT cho các xe phát sóng lưu động khi có yêu cầu. Điều này nhằm đảm bảo thông tin liên lạc được duy trì thông suốt trong điều kiện thời tiết xấu.

MobiFone, một nhà mạng lớn khác tại Việt Nam, đã tiến hành rà soát toàn bộ hệ thống hạ tầng viễn thông tại các khu vực ven biển, miền núi, vùng trũng có nguy cơ cao về thiên tai. Các điểm phát sóng độc lập, trạm BTS dùng năng lượng mặt trời, các vùng địa hình phức tạp đều được kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo hoạt động ổn định. MobiFone cũng đã mở rộng băng thông, định tuyến lại lưu lượng tại các tuyến Bắc – Trung – Nam và lên phương án xử lý sự cố đứt cáp quang DWDM do sạt lở.

Cả ba nhà mạng đều đã chuẩn bị sẵn sàng các phương án ứng phó và hỗ trợ người dân trong khu vực bị ảnh hưởng của bão số 3. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tích cực của các nhà mạng viễn thông góp phần đảm bảo thông tin liên lạc được duy trì thông suốt, giúp người dân và các cơ quan chức năng có thể liên lạc và ứng phó với bão một cách hiệu quả.

Trước tình hình bão số 3 đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng, người dân tại các khu vực bị ảnh hưởng được khuyến cáo nên chủ động phòng ngừa và ứng phó với các tình huống khẩn cấp. Các nhà mạng viễn thông cũng kêu gọi người dân sử dụng dịch vụ một cách hợp lý và an toàn, đồng thời cam kết cung cấp thông tin liên lạc ổn định và tin cậy trong suốt thời gian diễn ra bão.

Thông tin liên lạc ổn định không chỉ giúp người dân cập nhật thông tin về bão mà còn giúp các cơ quan chức năng triển khai công tác cứu hộ, cứu nạn một cách hiệu quả. Sự phối hợp và chuẩn bị tích cực giữa các nhà mạng viễn thông và các cơ quan chức năng đã thể hiện tinh thần trách nhiệm và cam kết trong việc đảm bảo an toàn thông tin liên lạc cho người dân.

Trong bối cảnh thiên tai diễn biến phức tạp, vai trò của các nhà mạng viễn thông trong việc duy trì thông tin liên lạc thông suốt càng trở nên quan trọng. Người dân có thể yên tâm khi biết rằng các nhà mạng đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp, đảm bảo thông tin liên lạc được duy trì trong điều kiện thời tiết xấu nhất.

Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Không còn là một lĩnh vực xa xôi và chỉ dành cho nghiên cứu, công nghệ vũ trụ đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực tại Việt Nam. Từ viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt, công nghệ vũ trụ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khẳng định rằng công nghệ vũ trụ đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. ‘Công nghệ vũ trụ như không khí, chúng ta sử dụng hằng ngày nhưng không nhận ra’, ông Ngọc nói. Không chỉ các bộ, ngành, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. Khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và đầu tư nhiều hơn từ Chính phủ và các tổ chức liên quan.

Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội. PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040-2050.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một ‘lớp nền’ của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới. Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp.

Tham khảo thêm thông tin về các tổ chức và dự án liên quan đến công nghệ vũ trụ tại Việt Nam: https://www.vietnam.gov.vn/ và https://www.spacevietnam.vn/.

Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) vừa ban hành công điện khẩn yêu cầu các doanh nghiệp viễn thông và các đơn vị liên quan tập trung triển khai các biện pháp bảo đảm an toàn hệ thống thông tin liên lạc phục vụ ứng phó bão. Văn bản nêu rõ, bão đang diễn biến phức tạp và yêu cầu các đơn vị duy trì nghiêm chế độ trực lãnh đạo, trực ban phòng chống thiên tai và trực thông tin 24/7.

Cục Viễn thông được giao nhiệm vụ là đầu mối tiếp nhận thông tin, tổng hợp tình hình và tham mưu cho lãnh đạo Bộ các phương án chỉ đạo kịp thời. Các doanh nghiệp viễn thông được yêu cầu triển khai các biện pháp ứng phó phù hợp, trong đó có việc bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt phục vụ công tác chỉ đạo điều hành.

Cụ thể, các doanh nghiệp viễn thông cần tập trung gia cố nhà trạm, cột ăng ten, trạm thu phát sóng di động, các tuyến truyền dẫn và mạng ngoại vi có khả năng bị ảnh hưởng của bão. Bên cạnh đó, cần bổ sung các thiết bị dự phòng như máy nổ, nhiên liệu máy nổ, ắc quy cho các đơn vị trên địa bàn dự kiến nằm trong vùng ảnh hưởng trực tiếp của bão.

Bộ KH&CN cũng yêu cầu các doanh nghiệp viễn thông sẵn sàng tổ chức nhắn tin cảnh báo bão tới các thuê bao trên địa bàn có khả năng bị ảnh hưởng theo yêu cầu của Bộ KH&CN. Đồng thời, các doanh nghiệp cần sẵn sàng roaming giữa các mạng di động khi có yêu cầu của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Ngoài ra, Bộ KH&CN yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thông tin vệ tinh rà soát thiết bị liên lạc, sẵn sàng cung cấp dịch vụ, thông tin tới các thuê bao sạc pin điện thoại, kiểm tra điện thoại sẵn sàng sử dụng. Các đơn vị cũng cần huy động xe BTS lưu động đến khu vực nguy cơ mất liên lạc để đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt.

Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam được giao rà soát hệ thống đường thư, xây dựng phương án đảm bảo thông tin phục vụ điều hành. Công ty Thông tin điện tử Hàng hải Việt Nam phối hợp với Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia và Bộ Nông nghiệp và Môi trường để phát các bản tin dự báo bão, cảnh báo tàu thuyền trên biển tìm nơi trú ẩn an toàn.

Bộ KH&CN nhấn mạnh, việc bảo đảm an toàn hệ thống thông tin liên lạc phục vụ ứng phó bão là nhiệm vụ quan trọng. Các đơn vị cần tập trung triển khai các biện pháp bảo đảm an toàn hệ thống thông tin liên lạc, cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho công tác chỉ đạo điều hành ứng phó bão.