Ứng dụng công nghệ số trong giám sát rừng đã trở thành một công cụ hiệu quả trong việc bảo vệ rừng tại tỉnh Quảng Ngãi. Việc này đã giúp phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại và cháy rừng, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng.

Tại khu vực rừng phòng hộ Trà Veo, Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Trà Veo, xã Tây Trà đã áp dụng ứng dụng Smart trên điện thoại thông minh vào công tác tuần tra rừng. Trước đây, thông tin và dữ liệu của mỗi chuyến tuần tra rừng được ghi chép bằng tay, nhưng hiện nay, với ứng dụng Smart, các thông tin này được cập nhật một cách nhanh chóng và chính xác.

Tổ trưởng Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Trà Veo, ông Hồ Văn Sáu, cho biết ứng dụng Smart đã giúp tổ cập nhật thông tin tuyến đường, khoảnh rừng, tiểu khu mà tổ đã đi qua. Khi phát hiện bẫy thú, dấu vết động vật, người lạ trong lâm phận hay nguy cơ xâm hại, cháy rừng, các thành viên trong tổ tuần tra có thể nhanh chóng cập nhật lên ứng dụng để làm cơ sở báo cáo.

Nhờ đó, hàng nghìn héc ta rừng giao khoán cho cộng đồng ở đây được bảo vệ nghiêm ngặt, không xảy ra cháy rừng hay mất rừng. Ông Sáu cho hay, ứng dụng Smart đã giúp tổ cộng đồng bảo vệ rừng thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả hơn.

Ông Châu Văn Tạo, nhân viên Trạm Quản lý bảo vệ rừng khu tây Trà Bồng, cho biết hầu hết các thành viên tổ cộng đồng bảo vệ rừng trên địa bàn đã thành thạo thao tác trên ứng dụng Smart. Ứng dụng này giúp cơ quan quản lý biết được các thành viên của tổ cộng đồng bảo vệ rừng đang tuần tra ở tọa độ nào, tiểu khu nào, tránh trường hợp cộng đồng nhận giao khoán không đi tuần tra nhưng vẫn khai báo đi tuần tra.

Tỉnh Quảng Ngãi có hơn 1,06 triệu ha rừng, trong đó rừng phòng hộ có diện tích hơn 308.700 ha, rừng đặc dụng hơn 93.200 ha, rừng sản xuất hơn 663.300 ha. Để quản lý và bảo vệ rừng, ngành lâm nghiệp tỉnh đã ứng dụng các phần mềm Mapinfo, Microstation, Flycam, QGIS, FRMS và công nghệ viễn thám để giám sát toàn bộ diện tích rừng tự nhiên từ trên cao.

Ông Nguyễn Khánh Ngọc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi, cho biết việc ứng dụng khoa học và công nghệ đã và đang hỗ trợ tích cực cho lực lượng kiểm lâm tỉnh thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng và phòng, chống cháy rừng. Trong năm 2025, tỉnh Quảng Ngãi đã xảy ra 2 vụ cháy rừng, nhưng không gây thiệt hại về rừng.

Hiện tại, Chi cục Kiểm lâm đang thử nghiệm 5 camera cảm biến nhiệt, khói cảnh báo cháy rừng sớm tại 5 khu vực có nguy cơ cháy cao trên địa bàn tỉnh, với thiết bị này, khu vực kiểm soát có thể lên đến vài trăm ha. Đồng thời, trang bị 17 flycam phục vụ tuần tra rừng, giám sát tài nguyên rừng và chỉ huy chữa cháy rừng.

Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết, việc ứng dụng khoa học và công nghệ đã giúp ngăn chặn những biến động xấu xâm hại đến tài nguyên rừng. Diện tích rừng ngày càng được quản lý, bảo vệ chặt chẽ hơn. Trong thời gian tới, Chi cục sẽ triển khai các lớp tập huấn về ứng dụng công nghệ số trong quản lý, bảo vệ rừng, phát huy hiệu quả cao nhất các máy móc, trang thiết bị công nghệ đã được trang bị.

Trong nỗ lực khắc phục các khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC) liên quan đến quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU), tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền pháp luật, kiểm tra, giám sát tại cảng. Việc chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đã từng bước nâng cao ý thức của ngư dân trong việc thực hiện các quy định chống khai thác IUU.

Ông Nguyễn Kim Long – Giám đốc Trung tâm Quản lý khai thác các công trình thủy sản cho biết, toàn tỉnh hiện có 9 cảng cá, trong đó có 3 cảng cá loại II và 6 cảng cá loại III, với tổng số 133 người, là lực lượng chủ công giám sát và truy xuất nguồn gốc thủy sản toàn tỉnh. Trung tâm đã tích cực ứng dụng công nghệ số vào kiểm soát và truy xuất nguồn gốc thủy sản, đặc biệt là ứng dụng hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT).

Đến nay, đã bố trí cán bộ phụ trách vận hành, hướng dẫn và hỗ trợ chủ tàu, thuyền trưởng và các doanh nghiệp thu mua, chế biến đăng nhập tài khoản eCDT trên 4 máy tính bảng kiosk cài đặt phần mềm eCDT được lắp đặt tại các văn phòng đại diện thanh tra, kiểm soát nghề cá ở các cảng. Cảng cá Hòn Rớ là một trong những cảng cá đầu tiên ứng dụng hệ thống eCDT vào kiểm soát và truy xuất nguồn gốc thủy sản.

Ông Nguyễn Văn Ba – Trưởng ban Quản lý Cảng cá Hòn Rớ cho biết, 100% chủ tàu cá, thuyền trưởng đã thực hiện cài app eCDT, xác nhận sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản xuất khẩu mà doanh nghiệp thu mua thông qua cảng. Tính đến ngày 3-7, hệ thống eCDT Cảng cá Hòn Rớ đã ghi nhận 2.056 lượt tàu xuất cảng, 2.009 lượt tàu cập cảng; sản lượng thủy sản qua cảng đạt 8.900 tấn; đã cấp 2.183 giấy biên nhận, 211 giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác với sản lượng hơn 5.137 tấn.

Mặc dù các cấp, ngành đã phối hợp tuyên truyền Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật sâu rộng, song hiện nay vẫn còn một bộ phận ngư dân chưa thực hiện đăng ký tàu cá cập cảng, rời cảng và ghi nộp nhật ký, báo cáo khai thác theo quy định. Ông Nguyễn Kim Long cho biết, xác định việc ghi nhật ký khai thác và truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử là yêu cầu cấp bách để minh bạch hóa sản lượng khai thác, góp phần gỡ ‘thẻ vàng’ IUU theo khuyến nghị của Đoàn kiểm tra EC.

Trung tâm Quản lý khai thác các công trình thủy sản sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan tiếp tục mở các lớp tập huấn, hướng dẫn sử dụng phần mềm eCDT cho ngư dân, chủ tàu, doanh nghiệp tại các cảng cá. Tính đến đầu tháng 7-2025, toàn tỉnh có 1.295 tàu cá trên 15m đã thực hiện áp dụng eCDT; hệ thống eCDT ghi nhận có 6.893 lượt tàu xuất cảng, 6.678 lượt tàu cập cảng; sản lượng thủy sản qua cảng 16.262 tấn; đã cấp 2.263 giấy biên nhận, 211 giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác và 18 giấy chứng nhận thủy sản khai thác.