Trong một thông điệp gần đây, Tổng thống Đại học California, Los Angeles (UCLA) Julio Frenk đã bày tỏ sự quan ngại sâu sắc của mình về quyết định tạm dừng một số nguồn tài trợ nghiên cứu mà trường nhận được từ chính phủ liên bang. Sự việc này không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà nghiên cứu phụ thuộc vào các khoản tài trợ quan trọng này mà còn có tác động rộng lớn đến người dân Mỹ trên toàn quốc, những người mà cuộc sống, sức khỏe và tương lai phụ thuộc vào các nghiên cứu đột phá mà UCLA thực hiện.

Ông Frenk đã kể lại câu chuyện cảm hứng về Tiến sĩ Abbas Ardehali, một giáo sư tại UCLA, người đã thực hiện thành công ca cấy ghép phổi đầu tiên sử dụng Hệ thống chăm sóc Organ. Hệ thống này giúp giữ phổi sống sót bên ngoài cơ thể trong khi chờ cấy ghép, một bước đột phá quan trọng trong lĩnh vực y học cấy ghép. Công trình của Tiến sĩ Ardehali không chỉ thay đổi tương lai của y học cấy ghép mà còn cứu sống hàng ngàn người Mỹ. Đây là một ví dụ sinh động về tầm quan trọng của việc tài trợ nghiên cứu và tác động tích cực của nó đối với xã hội.

UCLA là một trong những tổ chức hàng đầu nhận được tài trợ từ các cơ quan chính phủ liên bang như Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF) và Viện Y tế Quốc gia (NIH) để thực hiện các nghiên cứu mang tính đột phá. Những nghiên cứu này không chỉ diễn ra trong các phòng thí nghiệm hoặc giảng đường mà còn có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống thực của người dân trên toàn quốc. Từ việc tìm ra phương pháp điều trị mới cho các bệnh nguy hiểm đến việc phát triển công nghệ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, các nhà nghiên cứu tại UCLA đã và đang thực hiện những đóng góp quan trọng cho xã hội.

Ông Frenk bày tỏ sự thất vọng sâu sắc về quyết định của chính phủ liên bang, nhấn mạnh rằng việc ngừng tài trợ nghiên cứu có thể ảnh hưởng xấu đến hàng trăm khoản tài trợ. Điều này không chỉ gây ra khó khăn cho các nhà nghiên cứu, giảng viên và nhân viên của UCLA mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến tiến trình nghiên cứu và đổi mới mà trường đang thực hiện. Ông Frenk cũng nhấn mạnh rằng quyết định này được cho là do sự hiện diện của chủ nghĩa bài Jews và thiên vị trên khuôn viên trường, điều mà ông Frenk khẳng định rằng UCLA đã thực hiện nhiều hành động mạnh mẽ để giải quyết và biến khuôn viên trường trở thành một môi trường an toàn và chào đón tất cả sinh viên.

Ông Frenk cũng muốn nhấn mạnh rằng tài trợ nghiên cứu của liên bang không phải là một món quà mà là một khoản đầu tư vào tương lai của đất nước. Các nhà nghiên cứu tại UCLA, cũng như tại các tổ chức học thuật khác, phải cạnh tranh gay gắt để có được những khoản tài trợ này. Họ cam kết sử dụng chúng một cách có trách nhiệm, nhằm mang lại lợi ích cho xã hội và giải quyết các thách thức quan trọng mà chúng ta đang đối mặt.

Trước tình hình này, UCLA đã và đang chuẩn bị kỹ lưỡng, tích cực đánh giá các lựa chọn tốt nhất để bảo vệ lợi ích của giảng viên, sinh viên và nhân viên, cũng như bảo vệ các giá trị và nguyên tắc của trường. Sự cam kết của UCLA đối với nghiên cứu đổi mới, môi trường học thuật mở và tinh thần trách nhiệm đối với xã hội sẽ tiếp tục dẫn dắt các hành động và quyết định của trường trong thời gian tới.

Phát triển các viện nghiên cứu và trường đại học thành những chủ thể nghiên cứu mạnh đang là mục tiêu quan trọng được nhấn mạnh trong Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Để đạt được mục tiêu này, các viện nghiên cứu và trường đại học cần tập trung vào nâng cao chất lượng, chiều sâu, cũng như tăng cường liên kết và tính khả thi của các đề tài nghiên cứu. Một yếu tố quan trọng khác là việc phát triển mô hình hợp tác chặt chẽ giữa các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và địa phương. Mục đích là tạo ra một chuỗi giá trị khép kín từ nghiên cứu cơ bản đến ứng dụng và thương mại hóa.

Theo đánh giá của các chuyên gia, một trong những khó khăn lớn hiện nay là vấn đề tài chính cho hoạt động nghiên cứu. Trong bối cảnh ngân sách dành cho khoa học còn hạn chế, việc tập trung nguồn lực cho các nghiên cứu ứng dụng có tính liên ngành và đa giai đoạn đang là một thách thức lớn. Nhiều nghiên cứu hiện nay chỉ đạt được mức độ công bố trên các tạp chí quốc tế, báo cáo hội nghị, hoặc tham gia các cuộc thi khoa học, nhưng chưa thể tiến tới giai đoạn chuyển giao công nghệ hoặc sản xuất thử nghiệm.

Để tháo gỡ khó khăn này, các viện nghiên cứu và trường đại học cần được trang bị cơ chế tài chính linh hoạt và hấp dẫn hơn. Ví dụ, việc thành lập quỹ hỗ trợ riêng cho các giai đoạn chuyển tiếp từ kết quả nghiên cứu đến sản phẩm thử nghiệm, từ phòng thí nghiệm đến quy mô sản xuất là rất cần thiết. Các sản phẩm nghiên cứu có tiềm năng ứng dụng cao nên được ươm tạo trong các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Tại đây, các nhà khoa học, nhà đầu tư và chuyên gia thị trường có thể cùng hội tụ để thúc đẩy quá trình thương mại hóa các kết quả nghiên cứu.

Bên cạnh hỗ trợ tài chính, việc xây dựng cơ chế rõ ràng để tuyển dụng, sử dụng và đãi ngộ đội ngũ nghiên cứu khoa học cũng là yếu tố quan trọng. Đặc biệt, cần có những chính sách hấp dẫn để thu hút và giữ chân các nhà khoa học trẻ, giúp họ yên tâm cống hiến và phát triển sự nghiệp trong môi trường nghiên cứu tại Việt Nam. Hệ sinh thái kết nối ba nhà: nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp cần được thiết lập và củng cố. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi để các sản phẩm nghiên cứu được đưa vào thực tiễn một cách hiệu quả, đóng góp trực tiếp cho sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Với định hướng rõ ràng từ Nghị quyết 57, cùng với sự quan tâm và đầu tư đúng mức từ Nhà nước, cùng sự vào cuộc đồng bộ của các bên liên quan, nền khoa học công nghệ Việt Nam được kỳ vọng sẽ có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Mục tiêu là hình thành một hệ sinh thái nghiên cứu, ứng dụng, và thương mại hóa bền vững, trong đó các viện nghiên cứu và trường đại học thực sự đóng vai trò nòng cốt.