TP.HCM đang tích cực lên kế hoạch nhằm chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện cho các tài xế công nghệ và giao hàng. Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) đã hoàn thành dự thảo ‘Đề án Chuyển đổi xe hai bánh từ xe xăng sang điện cho tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM’. Dự kiến, đề án này sẽ được trình lên UBND thành phố trong thời gian tới, trước khi đi qua các bước góp ý và thẩm định tính pháp lý cho các đề xuất chính sách. Sau đó, TP.HCM sẽ gửi kiến nghị ra Trung ương để xin ý kiến và hỗ trợ.

Theo ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế thuộc HIDS, mỗi tài xế công nghệ tại TP.HCM di chuyển trung bình từ 80-120 km mỗi ngày, gấp 3-4 lần so với người dân thông thường. Điều này đồng nghĩa với việc chuyển đổi một chiếc xe máy chạy xăng của tài xế công nghệ sang xe máy điện có tác động giảm phát thải lớn gấp nhiều lần so với xe hai bánh cá nhân khác. Do đó, HIDS kiến nghị TP.HCM đề xuất Trung ương miễn 100% phí trước bạ, phí đăng ký biển số và thuế VAT đối với xe máy điện do tài xế công nghệ đứng tên khi mua mới, áp dụng trong toàn bộ giai đoạn triển khai từ tháng 1/2026 đến tháng 12/2029.

Ngoài ra, đơn vị nghiên cứu này cũng kiến nghị thiết lập cơ chế cho vay vốn ưu đãi lãi suất thấp, lãi suất trần khoảng 6%/năm, giúp tài xế dễ tiếp cận nguồn vốn mua xe điện. Đề án của HIDS đưa ra 4 giai đoạn thực hiện. Từ tháng 1/2026, bắt đầu áp dụng các chính sách ưu đãi và ngừng cấp phù hiệu mới cho xe máy xăng. Từ tháng 1/2027, hạn chế xe xăng hoạt động trong giờ cao điểm tại các vùng phát thải thấp được thành phố quy định. Từ tháng 1/2028, siết chặt chính sách kiểm soát khí thải theo quy định. Từ tháng 12/2029, cấm hoàn toàn xe xăng tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

Đáng chú ý, theo HIDS, giá trị trung bình năm của hàm lượng bụi mịn PM2.5 ở TP.HCM cao gấp từ 2,5 đến 4,7 lần so với ngưỡng do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị. Hoạt động giao thông vận tải được xem là một trong những nguồn phát thải chính làm ô nhiễm không khí tại TP.HCM. Vì vậy, việc chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện cho các tài xế công nghệ và giao hàng là một giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường.

Hiện tại, các tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM vẫn đang sử dụng xe máy xăng truyền thống. Tuy nhiên, với việc triển khai đề án chuyển đổi xe hai bánh sang điện, các tài xế này sẽ có cơ hội chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Đồng thời, việc này cũng sẽ giúp giảm thiểu chi phí vận hành và bảo trì xe, cũng như giảm thiểu rủi ro về an toàn giao thông.

Đề án chuyển đổi xe hai bánh từ xăng sang điện cho các tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM đang được xem xét và dự kiến sẽ được triển khai trong thời gian tới. Với sự hỗ trợ từ Trung ương và chính quyền địa phương, các tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM sẽ có cơ hội chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện, góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường.

Những ngày gần đây, Thành phố Hồ Chí Minh chìm trong những cơn mưa lớn kèm theo gió mạnh, biến việc di chuyển trên đường trở nên khó khăn và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Trong khi nhiều người dân chọn ở nhà để tránh mưa, các tài xế công nghệ vẫn không ngừng nghỉ, miệt mài rong ruổi trên đường phố để mưu sinh.

Việc điều khiển phương tiện trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như vậy mang đến nhiều thách thức cho các tài xế. Ngoài áp lực về thời gian và thu nhập giảm sút do mật độ giao dịch giảm, họ còn phải đối mặt với những khó khăn khi thao tác trên điện thoại trong điều kiện ẩm ướt. Mưa lớn, đường trơn trượt và tầm nhìn hạn chế khiến mỗi chuyến đi trở thành một thử thách đối với họ.

Trương Văn Tuấn, 23 tuổi, một tài xế Grab, chia sẻ về những khó khăn anh gặp phải: ‘Chạy xe trong mưa gió nguy hiểm lắm. Nhiều lúc đang phải núp tránh mưa mà có đơn đặt hàng cũng phải nhanh chóng chạy đi để kịp giao hàng. Những ngày mưa lớn như thế này, tần suất chạy xe không được nhiều nên thu nhập giảm đáng kể.’

Tương tự, Nguyễn Đăng Lưu, 37 tuổi, quê Đồng Tháp, tài xế hãng Xanh SM, cũng bày tỏ sự khó khăn khi chạy xe trong điều kiện thời tiết không thuận lợi: ‘Trời mưa thì không chỉ ướt người mà còn ướt điện thoại. Mình đã sắm thêm áo mưa cho khách hàng mặc để đảm bảo sự tiện lợi và khô thoáng. Tuy nhiên, đường trơn nên buộc phải đi chậm, không dám chạy nhanh để đảm bảo an toàn.’

Không chỉ thời tiết khắc nghiệt, các tài xế công nghệ còn phải đối mặt với áp lực từ việc khách hàng hủy đơn hoặc không nghe máy khi giao hàng. Điều này không chỉ làm mất thời gian mà đôi khi còn ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của họ.

Anh Nguyễn Hoàng Tân, 35 tuổi, một tài xế giao hàng cho Shopee, cũng chia sẻ về những khó khăn trong công việc của mình: ‘Vào mùa nắng thì đỡ hơn, chứ khi mưa gió thì việc đi làm trở nên cực kỳ khó khăn. Mấy hôm nay mưa to, gió lớn, mình phải tấp lên lề đường để tránh mưa, không dám chạy nhanh vì sợ hàng hóa của khách bị ướt.’

Mặc dù gặp nhiều khó khăn và thách thức, các tài xế công nghệ vẫn cố gắng hoàn thành tốt công việc của mình, đảm bảo việc chở khách đúng giờ, giao hàng đúng địa điểm. Họ chỉ mong muốn khách hàng thông cảm và để ý điện thoại để nhận hàng nhanh chóng và tránh hủy cuốc, để những ngày làm việc của họ bớt đi phần nào vất vả.

Trong nỗ lực chuyển đổi sang phương tiện xanh và phát triển bền vững, thành phố Hồ Chí Minh đặt mục tiêu thay thế toàn bộ 400.000 tài xế công nghệ từ xe xăng sang xe điện trong ba năm tới. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng, phù hợp với xu thế của các đô thị hiện đại trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nếu không có lộ trình hợp lý và chính sách hỗ trợ đồng bộ, việc chuyển đổi này có thể trở thành gánh nặng cho hàng trăm nghìn lao động vốn đã mong manh trước cơm áo gạo tiền.

Thành phố Hồ Chí Minh hiện có khoảng 7,6 triệu xe máy và hơn 800.000 ô tô. Trong số đó, khoảng hơn 400.000 xe máy được sử dụng để chở khách và giao hàng qua các ứng dụng công nghệ. Mặc dù chỉ chiếm chưa đầy 5% tổng số phương tiện, nhưng lại đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giúp thành phố vận hành thông suốt trong bối cảnh giao thông ngày càng quá tải.

Mỗi ngày, tài xế công nghệ rong ruổi trên đường từ sáng sớm đến tối muộn. Họ không chỉ đưa đón hành khách, giao hàng cho các doanh nghiệp thương mại điện tử mà còn góp phần giảm nhu cầu sở hữu xe cá nhân của người dân. Tuy nhiên, đây lại là nhóm lao động dễ bị tổn thương nhất trong xã hội. Thu nhập trung bình của tài xế công nghệ hiện chỉ khoảng 8,7 triệu đồng mỗi tháng, thấp hơn mức trung bình 10,9 triệu đồng của thành phố. Phần lớn trong số họ là lao động ngoại tỉnh, phải trang trải chi phí sinh hoạt đắt đỏ nên gần như không có tích lũy.

Một chiếc xe máy điện tiêu chuẩn hiện có giá cao hơn thu nhập trung bình hàng tháng của họ – một rào cản tài chính không nhỏ. Nếu bắt buộc chuyển đổi sang xe điện trong khi chưa có hỗ trợ cụ thể, nhiều người sẽ phải vay mượn hoặc bỏ nghề. Chính sách chuyển đổi, nếu thực hiện theo hướng bắt buộc, có thể tác động trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn người. Với nhiều tài xế, chiếc xe không chỉ là phương tiện mưu sinh mà còn là tài sản lớn nhất mà họ sở hữu.

Việc rời bỏ nghề không chỉ đẩy những lao động này vào cảnh khó khăn mà còn gây xáo trộn chuỗi dịch vụ vận tải – logistics vốn đang giúp thành phố vận hành trơn tru. Người tiêu dùng cũng sẽ bị ảnh hưởng khi dịch vụ giao hàng và chở khách bị gián đoạn.

Ở góc độ pháp lý, câu chuyện càng cần được cân nhắc thận trọng. Hiến pháp, Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư đều bảo vệ quyền tự do kinh doanh của các doanh nghiệp cung cấp nền tảng, trong khi xe máy xăng hiện vẫn là phương tiện hợp pháp theo Luật Giao thông đường bộ và Luật Bảo vệ môi trường.

Một quyết định hành chính cứng nhắc có thể xung đột với các quy định hiện hành, đồng thời tạo ra rào cản tiếp cận việc làm đối với nhóm lao động yếu thế.

Thế giới đã có những kinh nghiệm thành công về chuyển đổi xe điện, điển hình là Thâm Quyến (Trung Quốc) và New Delhi (Ấn Độ). Thâm Quyến đã trợ cấp tối đa tương đương 7 triệu đồng cho mỗi xe điện hai bánh và thêm hơn 5 triệu đồng cho việc tiêu hủy xe xăng cũ. Tài xế công nghệ được vay ưu đãi, giảm 30% giá điện sạc và chính quyền còn miễn phí đất để lắp đặt trạm đổi pin tại các siêu thị, bãi đỗ xe.

New Delhi cũng áp dụng chính sách tương tự với mức trợ cấp từ 3 đến 9 triệu đồng mỗi xe, miễn phí đường bộ khoảng 600.000 đồng mỗi năm và hỗ trợ vay mua xe điện với lãi suất thấp. Chương trình FAME II của Ấn Độ dành tới hơn 60% ngân sách cho trợ giá mua xe và hơn 30% cho phát triển hạ tầng sạc.

Chuyển đổi sang phương tiện xanh là xu thế không thể đảo ngược, nhưng thành công hay thất bại phụ thuộc vào cách thực hiện. Một lộ trình mềm dẻo, nhân văn, đặt sinh kế người lao động vào trung tâm là điều kiện tiên quyết.

Các chuyên gia cho rằng, trước mắt, nên ưu tiên chuyển đổi với nhóm tài xế chạy toàn thời gian và xe đã sử dụng trên 10 – 12 năm, những đối tượng có tần suất di chuyển cao và gây phát thải lớn. Song song đó, cần đa dạng lựa chọn phương tiện, trong đó xe hybrid có thể là giải pháp trung gian, giúp giảm phát thải mà không tạo ra gánh nặng tài chính quá lớn.

Thành phố cũng cần tính đến các gói hỗ trợ tài chính như trợ giá trực tiếp, hỗ trợ tiêu hủy xe cũ và gói vay ưu đãi dành riêng cho tài xế công nghệ, đặc biệt là nhóm lao động ngoại tỉnh. Phát triển hạ tầng sạc đồng bộ tại các chợ, bến xe, siêu thị – những nơi tài xế thường xuyên lui tới – cũng là bước đi cấp thiết.

Giấc mơ về một thành phố xanh sẽ không thể thành hiện thực nếu những người trực tiếp tham gia vận hành đô thị bị ra rìa. Một chính sách có lý, có tình, có lộ trình rõ ràng sẽ vừa giúp bảo vệ môi trường, vừa đảm bảo sinh kế cho người lao động, đồng thời tạo cơ hội phát triển công nghiệp xanh trong nước.

Nếu TP. HCM làm tốt, biết đâu trong vài năm tới, thành phố này sẽ được nhắc đến như một biểu tượng giao thông xanh của cả nước, thậm chí là cả khu vực Đông Nam Á trong tư cách một thành phố không chỉ năng động, sôi động mà còn đáng sống.

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều mẫu xe máy điện hoàn toàn có khả năng đáp ứng tốt nhu cầu di chuyển hàng ngày cho lực lượng tài xế công nghệ và giao hàng. Điều này trở nên quan trọng hơn khi chính quyền Hà Nội dự kiến sẽ áp dụng lệnh cấm xe xăng trong tương lai gần. Theo đó, từ ngày 1.7.2026, sẽ cấm xe máy và mô tô sử dụng động cơ đốt trong lưu thông trong phạm vi đường Vành đai 1. Đến ngày 1.1.2028, phạm vi cấm sẽ được mở rộng đến Vành đai 2 và đến năm 2030 sẽ mở rộng đến khu vực Vành đai 3, như chỉ thị số 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Song song với kế hoạch này, chính quyền sẽ ban hành các chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện, phát triển mạng lưới giao thông công cộng và hạ tầng trạm sạc cho xe điện. Lực lượng tài xế công nghệ và giao hàng hiện nay phụ thuộc phần lớn vào xe máy xăng để mưu sinh. Mặc dù xe máy xăng có tính tiện dụng và phù hợp với thói quen sinh hoạt hàng ngày, nhưng chi phí vận hành của nó tăng cao do giá xăng biến động liên tục và yêu cầu bảo dưỡng phức tạp đã trở thành gánh nặng cho tài xế.

Xe máy điện trở thành một lựa chọn thay thế với nhiều ưu điểm. Chi phí vận hành của xe máy điện chỉ khoảng 70-100 đồng mỗi km, thấp hơn rất nhiều so với xe máy xăng, khoảng 550-650 đồng/km. Điều này giúp tài xế tiết kiệm chi phí và tăng thu nhập. Hơn nữa, xe điện không yêu cầu thay dầu và bảo dưỡng động cơ phức tạp, giảm thiểu chi phí bảo dưỡng. Với việc sử dụng mô-tơ điện, xe máy điện có tốc độ phản hồi tức thì, tăng tốc linh hoạt trong điều kiện nội thành.

Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế mà tài xế cần cân nhắc, như thời gian sạc pin dài hơn so với đổ xăng và quãng đường di chuyển bị giới hạn. Trên thị trường hiện có nhiều mẫu xe điện với pin dung lượng lớn, cho phép di chuyển hơn 200 km sau một lần sạc. Người dùng cần chủ động kế hoạch sạc pin để đảm bảo việc di chuyển không bị gián đoạn.

Mặc dù còn một số hạn chế, xe máy điện là lựa chọn phù hợp với xu hướng phát triển của thị trường và xã hội. Đối với tài xế công nghệ, xe máy điện không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn là bước đi cần thiết để đảm bảo công việc ổn định khi các hạn chế đối với xe xăng được áp dụng. Việc chuyển đổi sang xe máy điện không chỉ giúp tài xế công nghệ và giao hàng giảm thiểu chi phí và tăng thu nhập mà còn đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Các tài xế có thể tìm hiểu thêm về các mẫu xe điện và hạ tầng trạm sạc tại Việt Nam để có thể tận dụng những lợi ích mà xe điện mang lại. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ của chính quyền trong việc phát triển hạ tầng trạm sạc và khuyến khích sử dụng xe điện sẽ giúp tài xế yên tâm khi chuyển đổi sang sử dụng xe điện.