Cánh đồng tỏi Lý Sơn – Nơi ươm mầm sự sống trên đất cát

Quảng Ngãi là mảnh đất được thiên nhiên ưu ái với nhiều cảnh quan đẹp và những đặc sản nổi tiếng. Một trong số đó là tỏi Lý Sơn, một loại gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn của Việt Nam. Tuy nhiên, để có được những củ tỏi chất lượng, người nông dân ở đây đã phải bỏ ra rất nhiều công sức và kinh phí.

Gia đình Haha đã có một chuyến trải nghiệm đáng nhớ tại Lý Sơn, nơi họ đã cùng nông dân tìm hiểu về nghề trồng tỏi. Quá trình gieo tỏi trên ruộng phải làm hoàn toàn thủ công, từ tạo rãnh trên nền cát đến vùi những tép tỏi xuống và tưới nước để tỏi bắt đầu bén rễ. Cái nắng gay gắt và khắc nghiệt của miền Trung đã khiến người dân phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, trồng từng tép tỏi nhỏ xuống nền cát nóng hổi.

Một thửa ruộng tỏi sau khi gieo sẽ mất đến 4 tháng để chăm sóc. Thu hoạch xong lại phải phơi thêm 1 tháng. Thu nhập trừ đi các chi phí phân bón, nhân công, vốn liếng thì chỉ còn vỏn vẹn 15 triệu. Anh Lộc, một nông dân trồng tỏi ở Lý Sơn, cho biết người dân nơi đây luôn cho rằng tỏi rất “khó ăn”. Không phải vì vị cay nồng đặc trưng, mà vì để trồng ra một ruộng tỏi, họ phải bỏ rất nhiều công sức, kinh phí, mà thu về chẳng được bao nhiêu.

Suốt một buổi sáng trải nghiệm trồng tỏi cùng nông dân ở đây, dàn cast không khỏi khâm phục trước sức chịu đựng phi thường của họ. Dù trời nắng to hay có mệt đến mấy, người nông dân vẫn luôn chăm chỉ, cần mẫn làm việc chẳng quản ngại khó khăn.

Bên cạnh nghề trồng tỏi, ruộng muối là một trong những sinh kế quan trọng của người dân Sa Huỳnh, Quảng Ngãi. Để làm được một mẻ muối, diêm dân phải thức từ tờ mờ sáng, gạt nước và phơi nắng để ô muối trở nên khô ráo. Sau đó, họ dùng cả buổi sáng để nện đất cho bề mặt ô rắn chắc hơn.

Tuy nhiên, với đặc thù phải phơi lâu dưới ánh nắng mặt trời để hạt muối tách nước, chỉ cần thời tiết thay đổi đột ngột cũng có thể khiến diêm dân trắng tay. Trong Gia đình Haha, ruộng muối mà anh Điệp, Jun Phạm và Bùi Công Nam đang phơi bất ngờ gặp cơn mưa lớn. Sau khi mưa tạnh, muối đang kết tinh bị pha loãng, nước mặn trong ô muối cũng không còn sạch nữa.

Mọi quy trình đều phải làm thủ công lại từ đầu. Hiểu được nỗi vất vả để làm ra một mẻ muối, vì thế khi ngồi trong nhà, dù trời mưa mát mẻ nhưng Jun Phạm vẫn đăm chiêu, lo lắng cho công sức mà diêm dân bỏ ra suốt mấy ngày qua.

Chuyến đi biển đêm của Gia đình Haha đã mang lại cho dàn cast và khán giả những trải nghiệm mới mẻ về cuộc sống bám biển khó khăn của người dân nơi đây. Mỗi chuyến đi biển của ngư dân có thể cách bờ vài chục, thậm chí hàng trăm hải lý. Có những chuyến đi xa đến cả biên giới nước bạn. Với người dân vùng biển, một cuộc đi biển kéo dài cả tuần đến 1-2 tháng đã trở thành chuyện thường tình.

Mùa cá ở biển Sa Huỳnh thường rơi vào tháng Giêng đến tháng 3. Những hôm như thế, mỗi đêm thuyền của chú Sơn có thể đánh được đến 4-5 tấn cá cơm. Nghề biển với chú vừa khổ, vừa bạc. Năm nào được mùa thì ngư dân thu về khoảng trăm triệu, năm nào mất mùa chỉ lác đác 60-70 triệu.

Để lo cho gia đình và các con ăn học, không những chú mà các thành viên khác trong gia đình cũng phải kiên trì bám biển đến giờ. Đi ra biển, những hôm trời êm thì vẫn có sóng lớn, những hôm trời giông thuyền lại càng nhấp nhô và chòng chành hơn. Dàn cast và ekip Gia đình Haha chỉ trải nghiệm 1 đêm đã nể phục sức chịu đựng và sự kiên cường của chú Sơn và ngư dân nơi đây.

Thẩm Đan, một người phụ nữ sinh năm 1987 tại Nam Bình, Phúc Kiến, đã trở thành biểu tượng của sự kiên cường và đổi mới trong lĩnh vực phát triển nông thôn tại Trung Quốc. Cuộc đời của cô đã trải qua nhiều biến động, từ việc kinh doanh thất bại và trở thành ‘bà mẹ đơn thân’ vào năm 2018, đến việc phải chăm sóc con gái và chu cấp cho gia đình. Tuy nhiên, thay vì buông xuôi, Thẩm Đan đã chọn cách đối mặt với khó khăn và tạo ra cơ hội mới cho mình.

Cô đã bắt đầu bằng việc chia sẻ cuộc sống thường nhật của mình trên mạng xã hội Douyin (TikTok), nơi cô đã thu hút được lượng lớn fan. Từ việc chia sẻ cảm xúc ban đầu, Thẩm Đan đã chuyển hướng sang giới thiệu đặc sản quê hương, giúp người nông dân địa phương bán được nông sản và cải thiện thu nhập. Với bản năng kinh doanh nhạy bén, Thẩm Đan đã nhận thấy tiềm năng khổng lồ của thương mại điện tử và các nền tảng video ngắn.

Cô đã bắt đầu kể những câu chuyện về nông sản, về cuộc sống của người dân Nam Bình bằng giọng văn giản dị, gần gũi và đầy cảm xúc. Sức hút từ sự chân thật này nhanh chóng lan tỏa, giúp đội ngũ của Thẩm Đan bán được hơn 150 triệu nhân dân tệ giá trị nông sản địa phương chỉ trong vòng một năm. Đến năm 2021, nền tảng của Thẩm Đan đã thu hút hơn 3 triệu người theo dõi, và con số này tiếp tục tăng lên gần 30 triệu người theo dõi trên các nền tảng vào tháng 3/2023.

Thương hiệu nông sản cá nhân của cô đạt tổng doanh thu hơn 70 triệu nhân dân tệ vào năm 2022. Tính tổng doanh số bán nông sản hàng năm từ các sản vật địa phương của Thẩm Đan khoảng 200 triệu nhân dân tệ. Thẩm Đan không chỉ là người bán hàng, cô còn là cầu nối trực tiếp giữa người nông dân và người tiêu dùng, đảm bảo sản phẩm được bán với giá trị xứng đáng, mang lại thu nhập ổn định cho bà con, giúp nuôi sống cả làng.

Bên cạnh việc kinh doanh, Thẩm Đan còn đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao năng lực cho thế hệ trẻ, trong đó có rất nhiều phụ nữ. Cô là đồng sáng lập Học viện cho phụ nữ với Liên đoàn phụ nữ Nam Bình, và tích cực cố vấn và đào tạo thanh niên về kỹ năng thương mại điện tử, tiếp thị số. Thẩm Đan cũng là người quảng bá văn hóa nông thôn đầy tâm huyết. Cô tin rằng ‘nông thôn là quê hương của chúng ta’, nơi chứa đựng những giá trị truyền thống và nét đẹp bình dị cần được bảo tồn và phát huy.

Cô thường xuyên giới thiệu các sản phẩm thủ công, phong tục tập quán, và những câu chuyện đời thường của người dân Nam Bình, giúp công chúng hiểu sâu sắc hơn về cuộc sống nông thôn. Những nỗ lực của Thẩm Đan đã được ghi nhận rộng rãi. Cô được vinh danh là một trong 10 thanh niên xuất sắc nhất tỉnh Phúc Kiến vào năm 2021. Cô cũng thường xuyên được mời chia sẻ kinh nghiệm tại các diễn đàn quan trọng, thể hiện vai trò là một người dẫn dắt trong lĩnh vực phát triển nông thôn.

Trong năm 2025, Thẩm Đan tiếp tục mở rộng tầm ảnh hưởng. Công ty của cô đã hợp tác với Viện Nghiên cứu Tiêu chuẩn và Kỹ thuật Kiểm tra Chất lượng Nông nghiệp của Viện Khoa học Nông nghiệp Phúc Kiến để thành lập Trung tâm Phát triển chung Sản phẩm Nông nghiệp Xanh chất lượng cao. Sự hợp tác này nhằm nâng cao tiêu chuẩn chất lượng, an toàn và khả năng truy xuất nguồn gốc của nông sản, đảm bảo sản phẩm ‘xanh, chất lượng cao’.

Với tư cách là Đại biểu Đại hội Đại biểu Nhân dân tỉnh Quảng Đông, Thẩm Đan còn đề xuất ‘Phát huy lợi thế kinh tế số của Quảng Đông, hỗ trợ các nhóm đặc biệt hòa nhập vào kỷ nguyên số’. Xem thêm thông tin về Thẩm Đan và các hoạt động của cô tại các trang web và mạng xã hội liên quan để hiểu rõ hơn về sự nghiệp và tầm ảnh hưởng của cô.

Ở tỉnh Hà Tĩnh, nơi mà phần lớn dân số sinh sống ở các vùng nông thôn, việc phát triển kinh tế tư nhân thông qua việc hỗ trợ nông dân sản xuất và kinh doanh giỏi đang được đẩy mạnh. Hiện tại, tỉnh đã có hơn 150.000 hộ nông dân đăng ký danh hiệu sản xuất, kinh doanh giỏi các cấp. Những hộ nông dân này được xem là ‘hạt mầm’ quan trọng để hình thành và phát triển các doanh nghiệp tư nhân tại khu vực nông thôn.

Với sự tham gia của gần 224.000 hội viên trong tổ chức hội nông dân, các hoạt động sản xuất và kinh doanh của họ đã được tạo điều kiện thuận lợi để đầu tư mở rộng. Thông qua việc áp dụng công nghệ hiện đại, chất lượng và giá trị của các sản phẩm nông nghiệp đã được nâng cao đáng kể. Nhiều nông dân đã xây dựng được cơ sở sản xuất quy mô, tạo ra những doanh nghiệp có uy tín. Họ chính là lực lượng nòng cốt trong việc hình thành nền kinh tế tư nhân ở khu vực nông thôn.

Một ví dụ điển hình là trường hợp của chị Châu Thị Hồng Hà, một hội viên xuất sắc của tỉnh Hà Tĩnh. Xuất phát từ việc chăn nuôi một vài con hươu với mục đích ban đầu chỉ để cải thiện cuộc sống gia đình, sau hơn 30 năm, chị đã phát triển trang trại chăn nuôi hươu với quy mô hàng trăm con. Hiện tại, vợ chồng chị đã thành lập Doanh nghiệp tư nhân nhung hươu Thuận Hà, chuyên kinh doanh các sản phẩm từ hươu, trong đó có 3 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh.

Nhiều hội viên nông dân ở Hà Tĩnh đã và đang chuyển mình mạnh mẽ, trở thành những ‘doanh nhân nông thôn’, làm chủ các mô hình sản xuất lớn. Điều này không chỉ giúp họ nâng cao thu nhập mà còn tạo ra công ăn việc làm cho lao động địa phương. Tuy nhiên, trên con đường phát triển, các mô hình kinh tế tư nhân từ hội viên nông dân vẫn gặp phải một số rào cản như thiếu vốn, khó tiếp cận thị trường, công nghệ còn hạn chế và thiếu kỹ năng quản lý, điều hành.

Để hỗ trợ và tháo gỡ những vướng mắc mà các nông dân đang gặp phải, ông Trần Đình Ước – Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh cho biết: Hội viên nông dân sản xuất và kinh doanh giỏi chính là thành phần quan trọng giúp khu vực nông thôn vượt qua tư duy sản xuất nhỏ lẻ, hướng đến xây dựng nền kinh tế hàng hóa bền vững. Hiện nay, kinh tế nông hộ vẫn đang là mô hình kinh tế chính ở khu vực nông thôn.

Từ thực tế này, việc nhận diện đúng vai trò của kinh tế nông hộ và đề xuất chính sách phát triển phù hợp sẽ là các bước đi quan trọng. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp mà còn đóng góp vào việc hình thành một khu vực kinh tế tư nhân năng động, sáng tạo và bền vững ở khu vực nông thôn. Hội Nông dân tỉnh đang tập trung triển khai các nội dung của Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, hướng tới sự phát triển lâu dài và bền vững.

Hàng trăm tấn thanh long, đậu, bắp của Việt Nam đang tồn kho vì chưa được cấp chứng thư xuất khẩu theo yêu cầu mới từ phía châu Âu. Điều này đã khiến nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ thiệt hại hàng tỷ đồng. Nguyên nhân của tình trạng này bắt nguồn từ việc phía châu Âu phát hiện một số lô hàng thanh long của Việt Nam có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và nhận thấy quy trình cấp chứng thư đã sai lệch.

Thay vì do cơ quan nhà nước Việt Nam cấp, việc này lại do doanh nghiệp tự kiểm định hoặc bên thứ ba thực hiện. Sự thay đổi bất ngờ này đang tạo ra một cơn bão lớn, đe dọa cuốn trôi hàng tỷ đồng lợi nhuận và công sức của người nông dân. Kể từ ngày 1/7, các doanh nghiệp không thể thực hiện bất kỳ giao dịch xuất khẩu nào sang châu Âu do vướng mắc thủ tục cấp chứng thư.

Ông Trần Đình Trung, Chủ tịch HĐQT Hợp tác xã Thanh long Thuận Tiến (Lâm Đồng), cho biết hơn 50 tấn thanh long của Hợp tác xã đang tồn kho và chỉ riêng sự chậm trễ này đã có thể gây thiệt hại hàng tỷ đồng. Tình hình tương tự cũng diễn ra tại Công ty TNHH Sơn Trà (Lâm Đồng), nơi hàng chục tấn thanh long đông lạnh đang nằm im lìm trong kho.

Đại diện công ty cho biết, nếu trong vòng 5 ngày tới, chứng thư xuất khẩu vẫn không được cấp, toàn bộ số hàng này sẽ phải đổ bỏ, gây thiệt hại hàng trăm triệu đồng. Sự chậm trễ trong việc cấp chứng thư không chỉ làm tổn thất trực tiếp đến túi tiền của doanh nghiệp và người nông dân, mà còn giáng một đòn mạnh vào giá trị xuất khẩu nông sản chung của cả nước.

Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận (Lâm Đồng), nhấn mạnh rằng các quy trình, thủ tục xuất khẩu thanh long sang thị trường châu Âu thực chất đã có sẵn từ trước. Về cơ bản, phía châu Âu chỉ yêu cầu một sự thay đổi đơn giản: chuyển giao thẩm quyền kiểm tra tồn dư thuốc BVTV và cấp chứng thư từ đơn vị tư nhân sang cơ quan nhà nước.

Tuy nhiên, việc cơ quan chức năng lại yêu cầu ban hành lại quy trình, thủ tục mới đang biến mọi thứ trở nên rườm rà, không đáng có, chẳng khác nào ‘bắt đầu lại từ đầu’. Ngày 11/7, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (thuộc Bộ NN-MT) đã có văn bản giao nhiệm vụ cho Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh thực hiện thủ tục kiểm tra an toàn thực phẩm và cấp giấy chứng nhận theo yêu cầu của châu Âu.

Tuy nhiên, chỉ ba ngày sau, vào ngày 14/7, Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh lại phải gửi văn bản cho Bộ NN-MT, khẳng định rằng họ chưa nhận được hướng dẫn cụ thể về việc cấp giấy chứng nhận, do đó không có căn cứ pháp lý để thực hiện. Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh đã kiến nghị Bộ NN-MT sớm ban hành quy định về hồ sơ, thủ tục cấp giấy chứng nhận để có thể tiến hành công việc.

Từ góc độ của người trong ngành, sự tắc nghẽn này cho thấy một lỗ hổng đáng kể trong việc thích ứng nhanh chóng với các thay đổi từ thị trường quốc tế. Khi đối tác chỉ yêu cầu một sự điều chỉnh về đơn vị cấp phép, nhưng lại phải chờ đợi hướng dẫn cụ thể từ bộ, ngành, điều đó không chỉ làm mất đi cơ hội xuất khẩu mà còn làm suy yếu niềm tin của doanh nghiệp và nông dân.