Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa ban hành Bộ thủ tục hành chính mới nhằm hướng dẫn thực hiện đăng ký cấp phép cơ chế thử nghiệm cho các đơn vị, tổ chức là đối tượng điều chỉnh của Nghị định 94. Nghị định này quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng đối với việc triển khai sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới thông qua ứng dụng giải pháp công nghệ.

Nghị định 94, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đã đặt ra những quy định cụ thể về cơ chế thử nghiệm cho các giải pháp công nghệ tài chính, bao gồm chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở, và cho vay ngang hàng. Đây là những giải pháp được kỳ vọng sẽ thúc đẩy hoạt động dịch vụ ngân hàng phát triển và đóng góp vào sự phát triển của ngân hàng số trong bối cảnh hiện nay.

Ngay sau khi Nghị định 94 được ban hành, Ngân hàng Trung ương (NHTW) đã tích cực triển khai các chương trình và hành động cụ thể, bao gồm việc xây dựng và ban hành bộ thủ tục hành chính mới. Bộ thủ tục này hướng dẫn chi tiết về tiếp nhận và xử lý hồ sơ đăng ký, thời gian và các bước thực hiện, cũng như trả kết quả.

Bộ thủ tục hành chính mới bao gồm 6 thủ tục, gồm: Thủ tục đăng ký tham gia cơ chế thử nghiệm đối với giải pháp chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở; Thủ tục đăng ký tham gia cơ chế thử nghiệm đối với giải pháp cho vay ngang hàng; Thủ tục đề nghị điều chỉnh giải pháp thử nghiệm; Thủ tục dừng thử nghiệm và thu hồi giấy chứng nhận tham gia cơ chế thử nghiệm; Thủ tục đề nghị gia hạn thời gian thử nghiệm và thủ tục cấp giấy chứng nhận hoàn thành thời gian thử nghiệm. Các thủ tục này sẽ được thực hiện bởi các đơn vị chức năng của NHNN, bao gồm Vụ Thanh toán và Vụ Chính sách tiền tệ. Đặc biệt, các thủ tục liên quan đến giải pháp cho vay ngang hàng sẽ được Vụ Chính sách tiền tệ thực hiện, trong khi các thủ tục liên quan đến giải pháp chấm điểm tín dụng và chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở sẽ do Vụ Thanh toán đảm nhiệm.

Mới đây, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho biết, 3 giải pháp chính tại Nghị định 94 được xem xét tham gia Cơ chế thử nghiệm gồm chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API), cho vay ngang hàng (P2P Lending). Trong quá trình triển khai Nghị định, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục rà soát, cập nhật các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới trong lĩnh vực ngân hàng để đánh giá và đề xuất mở rộng các giải pháp tham gia Cơ chế thử nghiệm.

Ông Ron H. Slagen – Phó Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam đánh giá, hệ thống tài chính tại Việt Nam đang trải qua quá trình chuyển đổi lớn, được thúc đẩy bởi các công nghệ như điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn, open API, Blockchain và AI. Sự thay đổi này đang định hình lại hoạt động ngân hàng truyền thống và thúc đẩy sự trỗi dậy của các công ty công nghệ tài chính.

Nghị định 94 mới ban hành về sandbox fintech đại diện cho một cột mốc quan trọng trong việc thiết lập khung pháp lý cho các công ty fintech thử nghiệm các sản phẩm và dịch vụ mới dưới sự giám sát chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước. Sự cộng hưởng của cơ chế thí điểm fintech, cho vay ngang hàng sẽ tiếp tục khuyến khích và mang đến những đổi mới cho sản phẩm, dịch vụ số của thị trường.

Ngày 16/7, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã tổ chức hội thảo tăng cường năng lực ‘Quản trị rủi ro ngân hàng: Tầm nhìn mới từ dự thảo sửa đổi Thông tư 13/2018/TT-NHNN và Thông tư 41/2016/TT-NHNN’, với mục tiêu thảo luận các giải pháp triển khai Basel III tại Việt Nam.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trần Phương, Phó Tổng Giám đốc BIDV, Phó chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro trực thuộc Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, ngành Ngân hàng Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải nâng cao năng lực quản trị rủi ro, nhằm đảm bảo an toàn hệ thống và tăng sức chống chịu trước các cú sốc thị trường. Việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế không chỉ giúp tăng cường ổn định tài chính, mà còn tạo nền tảng để các tổ chức tín dụng phát triển bền vững và hội nhập toàn diện.

Ông Phương nhấn mạnh, việc triển khai Basel III là xu thế tất yếu, mang lại cả cơ hội và thách thức cho các ngân hàng và thị trường Việt Nam. Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã và đang tích cực xây dựng khung pháp lý mới nhằm luật hóa các yêu cầu cốt lõi của Basel III trong hệ thống ngân hàng Việt Nam thông qua 2 dự thảo thông tư quan trọng: Dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 41/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại và dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 13/2018/TT-NHNN ngày 18/5/2018 quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng thương mại.

Một số nội dung thay đổi trong khuôn khổ của Basel III có thể kể đến như nâng tỷ trọng và chất lượng vốn. Basel III nâng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 4,5% và quy định thêm mức đệm bảo toàn vốn (CCB) ≥ 2,5% và đệm phản chu kỳ (CCyB) từ 0-2,5%, từ đó nâng tổng mức an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 7% và tỷ lệ an toàn vốn và các bộ đệm cũng tăng lên tới tối thiểu 10,5%.

Basel III cũng đưa ra các yêu cầu mới về đòn bẩy và thanh khoản để bảo vệ các ngân hàng khỏi tình trạng cho vay quá mức và rủi ro, đồng thời đảm bảo các ngân hàng có đủ thanh khoản trong giai đoạn căng thẳng tài chính. Tỷ lệ này được tính bằng vốn cấp 1 chia cho tổng tài sản của ngân hàng, với yêu cầu tỷ lệ tối thiểu là 3%.

Tại hội thảo, đại diện các tổ chức tín dụng đã cùng thảo luận nhằm tìm ra những giải pháp triển khai trong thời gian tới để hỗ trợ cho hệ thống các ngân hàng thương mại hoàn thành áp dụng chuẩn mực Basel III, nâng tầm trên thị trường tài chính quốc tế.

Về lộ trình triển khai, các chuyên gia và đại diện các ngân hàng thương mại đã kiến nghị nhiều giải pháp, bao gồm cả việc cập nhật các thông tư liên quan, điều chỉnh lộ trình để hỗ trợ các ngân hàng có thể chủ động xin phê duyệt và triển khai sớm IRB, xây dựng kho lưu trữ dữ liệu tập trung với đối tượng SME, đẩy nhanh kế hoạch số hóa cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành liên quan đến hoạt động tín dụng, sớm ban hành các khuôn khổ pháp lý cho việc khai thác và sử dụng dữ liệu.

Kết luận hội thảo, bà Nguyễn Thị Hồng Vân, Giám đốc Khối Pháp chế và Tuân thủ, phụ trách hoạt động quản lý rủi ro Vietcombank, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro cho biết, trong quá trình triển khai thực hiện các thông tư, các thành viên Ủy ban Rủi ro sẽ tiếp tục đồng hành chặt chẽ, cùng xây dựng quan điểm thống nhất về kỹ thuật, từ đó đề xuất với Ngân hàng Nhà nước ban hành hướng dẫn chi tiết dưới dạng ‘cẩm nang thực hiện’.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam kỳ vọng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển và đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả cho các tổ chức tín dụng (TCTD) trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro, đảm bảo an toàn hoạt động, cũng như tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp lý của cơ quan quản lý nhà nước. Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh ngành ngân hàng đang đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro mới, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, ông Nguyễn Quốc Hùng, cho biết chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Rủi ro là tham mưu, tư vấn cho Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng đưa ra các khuyến nghị về chính sách, chiến lược quản trị rủi ro. Đồng thời, Ủy ban cũng sẽ hỗ trợ các ngân hàng trong việc triển khai các tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao năng lực quản trị và ứng phó với những thách thức mới.

Ủy ban Rủi ro được thành lập với mục tiêu hỗ trợ các ngân hàng trong việc phòng ngừa, nhận diện sớm, quản lý, ngăn chặn và xử lý kịp thời rủi ro phát sinh, nhằm bảo vệ quyền lợi của khách hàng và góp phần đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống các TCTD. Ông Hùng nhấn mạnh, Ủy ban Rủi ro có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động của Hiệp hội Ngân hàng và các Tổ chức hội viên.

Trước đây, Hiệp hội Ngân hàng chỉ có hai ủy ban trực thuộc là Ủy ban Chính sách và Ủy ban Công nghệ. Việc thành lập Ủy ban Rủi ro được xem là cần thiết trong giai đoạn hiện nay, khi các loại rủi ro ngày càng đa dạng và phức tạp. Ủy ban Rủi ro sẽ tạo diễn đàn kết nối các ngân hàng, đồng thời mời cơ quan quản lý nhà nước tham gia chia sẻ, rút kinh nghiệm và kiến nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về chính sách, lãi suất, công nghệ.

Tại buổi lễ công bố quyết định thành lập Ủy ban Rủi ro, bà Nguyễn Thị Hương, Chánh Văn phòng Cơ quan Thường trực Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, đã công bố quyết định thành lập Ủy ban Rủi ro và quyết định chỉ định thành viên Ủy ban. Ủy ban Rủi ro bao gồm 15 thành viên và Tổ giúp việc Ủy ban Rủi ro gồm 13 thành viên.

Ông Lê Thanh Tùng, Thành viên Hội đồng quản trị VietinBank, Chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro, chia sẻ: ‘Được tin tưởng giao nhiệm vụ ngày hôm nay là vinh dự nhưng cũng là trách nhiệm rất lớn. Các thành viên Ủy ban rủi ro cam kết sẽ triển khai các công việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, phấn đấu hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ Hiệp hội Ngân hàng giao.’

Ông Tùng cũng trình bày định hướng kế hoạch hoạt động của Ủy ban Rủi ro trong giai đoạn 2025-2027, trong đó tập trung vào 3 trụ cột hoạt động chính: Tư vấn chính sách, góp ý hoàn thiện hành lang pháp lý về quản trị rủi ro; Tổ chức hội thảo, đào tạo, chia sẻ kỹ thuật, thông lệ quốc tế; Thúc đẩy công tác nhận diện, phòng ngừa rủi ro, nâng cao năng lực quản trị rủi ro hệ thống.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Đức Long, Cục trưởng Cục An toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đánh giá cao quyết định thành lập Ủy ban Rủi ro, trực thuộc Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam. Ông Long cũng nhấn mạnh, trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ triển khai các biện pháp và công cụ giám sát nhằm đánh giá mức độ tuân thủ của các ngân hàng trong việc thực hiện các yêu cầu liên quan đến quản trị rủi ro, đặc biệt là tuân thủ theo tiêu chuẩn Basel III.

Ông Long cũng kỳ vọng Ủy ban Rủi ro sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các ngân hàng nâng cao năng lực quản trị rủi ro, đảm bảo an toàn hoạt động và tuân thủ các quy định pháp lý. Đồng thời, Ủy ban cũng sẽ giúp Ngân hàng Nhà nước trong việc giám sát và quản lý rủi ro của hệ thống các TCTD.

Với sự thành lập của Ủy ban Rủi ro, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam sẽ tiếp tục củng cố và nâng cao vai trò của mình trong việc hỗ trợ các TCTD. Qua đó, góp phần đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam.