Trong bối cảnh toàn xã hội đang tích cực triển khai chuyển đổi số, vấn đề an ninh mạng và an toàn thông tin đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Mỗi cá nhân cần chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng để tự bảo vệ mình khi sử dụng công nghệ thông tin và tham gia vào môi trường số.

Tại tỉnh Quảng Ninh, phong trào ‘Bình dân học vụ số’ đang được triển khai mạnh mẽ, với mục tiêu giúp người dân, đặc biệt là những đối tượng ít có điều kiện tiếp cận công nghệ, có thể nắm bắt và làm chủ công nghệ số. Phong trào này đang được triển khai tại nhiều khu dân cư trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, tạo thành một làn sóng thi đua sôi nổi trong cộng đồng.

Tại khu phố 2, phường Hồng Gai, các buổi học tại Nhà văn hóa vào những ngày cuối tuần đã thu hút nhiều người cao tuổi tham gia. Nội dung của các buổi học bao gồm giới thiệu các trang mạng xã hội chính thống để người dân tiếp nhận thông tin thời sự của chính quyền địa phương, khai thác các tiện ích trên ứng dụng VNeID, thanh toán không dùng tiền mặt, và cách sử dụng Google Maps để định vị và chỉ đường. Đặc biệt, các buổi học còn giúp người dân cảnh giác và nhận biết để phòng ngừa các thủ đoạn lừa đảo và lôi kéo qua mạng của các đối tượng xấu.

Ông Lê Thanh Hà, Trưởng Ban Công tác Mặt trận khu phố 2, cho biết rằng chỉ qua vài buổi học, các thành viên tham gia đã không còn e ngại với việc sử dụng công nghệ, mà trở nên hăng hái, chủ động và tự tin. Việc học tập cần thời gian để có thể thuần thục, nhưng đây là tiền đề rất tốt để khu phố hướng tới mục tiêu xây dựng công dân số toàn diện, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ trong cộng đồng và đảm bảo an toàn cho mọi người khi tham gia không gian mạng.

Trong kỷ nguyên số, thiếu hụt kiến thức công nghệ đồng nghĩa với việc bị gạt ra ngoài lề cuộc sống hiện đại, thậm chí rất dễ bị các đối tượng xấu lợi dụng và lừa đảo để trục lợi. Do đó, tỉnh Quảng Ninh đang tích cực triển khai phong trào ‘Bình dân học vụ số’ với mục đích, yêu cầu và giải pháp đặt ra khá toàn diện.

Một trong 7 chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2026 là 100% người dân trưởng thành có tri thức cơ bản về chuyển đổi số, sử dụng nền tảng và dịch vụ số thiết yếu, có khả năng bảo vệ thông tin cá nhân và an toàn dữ liệu trên môi trường số. 100% học sinh từ cấp tiểu học được trang bị kiến thức và kỹ năng số để học tập, có kỹ năng bảo đảm an toàn trong môi trường số.

Công an tỉnh Quảng Ninh được giao nhiệm vụ tăng cường bảo đảm an toàn và an ninh mạng, kịp thời phòng ngừa, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng. Thực tế trong những năm qua, công tác tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức về an toàn thông tin đã được tỉnh quan tâm chỉ đạo thực hiện.

Đặc biệt, tỉnh đã triển khai Đề án ‘Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và phổ biến kiến thức về an toàn thông tin giai đoạn 2021-2025’. Mô hình ‘Sử dụng mạng xã hội an toàn cho học sinh, sinh viên’ đã được thí điểm từ tháng 9/2022 và dần được nhân rộng trong các nhà trường toàn tỉnh. Mô hình này giúp học sinh, sinh viên biết cách khai thác tối ưu không gian mạng cho công việc và học tập, đồng thời mở thêm những kênh tuyên truyền thông tin hữu ích và cảnh báo những thông tin sai trái.

Khi mỗi người dân được trang bị kiến thức để ứng xử văn minh khi truy cập và có ý thức chủ động cảnh giác trước các thông tin độc hại, thủ đoạn sai trái của các loại tội phạm, an toàn trên không gian mạng sẽ được củng cố. Lấy cảm hứng từ phong trào ‘Bình dân học vụ’ do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng năm 1945, phong trào ‘Bình dân học vụ số’ hiện nay đang được triển khai với mục tiêu giúp người dân làm chủ công nghệ số và tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số và xã hội số.

Trong nỗ lực đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, Ủy ban nhân dân tỉnh Tuyên Quang đã ban hành kế hoạch triển khai Tổ công nghệ số cộng đồng cấp xã và cấp thôn trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu của kế hoạch này là tận dụng công nghệ để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương.

Tổ công nghệ số cộng đồng được xác định là lực lượng nòng cốt tại chỗ, có nhiệm vụ quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi số tại cơ sở. Thông qua lực lượng này, người dân sẽ được tiếp cận và sử dụng hiệu quả các nền tảng số, dịch vụ công trực tuyến, thương mại điện tử và các ứng dụng thiết yếu trong đời sống hàng ngày.

Để triển khai Tổ công nghệ số cộng đồng, mỗi xã, phường sẽ thành lập một Tổ công nghệ số cộng đồng cấp xã với tối đa 10 thành viên. Mỗi thôn, tổ dân phố cũng sẽ thành lập một Tổ công nghệ số cộng đồng cấp thôn với tối đa 5 người. Các thành viên trong tổ sẽ là cán bộ, giáo viên, công an viên, nhân viên y tế, đoàn thể, doanh nghiệp viễn thông – công nghệ thông tin, người dân có kỹ năng sử dụng công nghệ số… đang sinh sống và làm việc tại địa phương.

Các Tổ công nghệ số cộng đồng có nhiệm vụ hỗ trợ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, hướng dẫn tiếp cận các ứng dụng y tế, giáo dục, phòng chống thiên tai; khuyến khích người dân học kỹ năng số thông qua nền tảng ‘Bình dân học vụ số’. Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, nông dân tham gia thương mại điện tử; hướng dẫn mở gian hàng số, thanh toán điện tử, truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp.

Hoạt động của Tổ công nghệ số cộng đồng sẽ được quản lý, điều hành qua các nền tảng số phổ biến như Zalo, kết nối trực tiếp giữa cấp xã, thôn và các cơ quan chuyên môn của tỉnh. Sở Khoa học và Công nghệ sẽ chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu và định kỳ cho lực lượng này về chuyển đổi số, sử dụng các nền tảng số, kỹ năng hướng dẫn người dân.

Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ chịu trách nhiệm thành lập, chỉ đạo và điều hành hoạt động của Tổ công nghệ số cộng đồng tại địa phương; phát huy vai trò của đoàn thanh niên, hội phụ nữ, nông dân, cựu chiến binh… trong tuyên truyền, hướng dẫn và ‘cầm tay chỉ việc’ giúp người dân làm quen với công nghệ. Các sở, ngành sẽ phối hợp chặt chẽ trong triển khai các hoạt động chuyển đổi số; các doanh nghiệp viễn thông, công nghệ thông tin hỗ trợ chuyên môn, chuyển giao nền tảng công nghệ và kỹ năng số đến cơ sở.

Với việc triển khai Tổ công nghệ số cộng đồng, tỉnh Tuyên Quang hy vọng sẽ đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương. Đồng thời, việc này cũng thể hiện sự quyết tâm của tỉnh trong việc tận dụng công nghệ để phục vụ người dân và phát triển bền vững.

Thương mại điện tử đang ngày càng trở thành một phần quan trọng của nền kinh tế, nhưng việc quản lý thuế trong lĩnh vực này đang gặp nhiều thách thức. Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, nhiều cá nhân và tổ chức kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử như Google, Facebook, YouTube, Zalo… nhưng không đăng ký mã số thuế. Tình trạng này đã dẫn đến thất thu thuế do thiếu các quy định kiểm soát dòng thanh toán.

Để khắc phục vấn đề này, Thanh tra Chính phủ đã đề nghị Bộ Tài chính bổ sung các cơ chế giám sát, kiểm tra việc kê khai và nộp thuế đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử hoặc mạng xã hội. Bộ Tài chính đã phản hồi và cho biết rằng Luật số 56/2024/QH15 quy định, đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử và các dịch vụ số được thực hiện bởi nhà cung cấp nước ngoài, họ phải trực tiếp hoặc ủy quyền đăng ký, khai và nộp thuế tại Việt Nam.

Đối với các hộ và cá nhân kinh doanh trên nền tảng thương điện tử, tổ chức là nhà quản lý sàn giao dịch thương mại điện tử hoặc nền tảng số có chức năng thanh toán, bất kể trong hay ngoài nước đều phải thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay và kê khai số thuế đã khấu trừ. Bộ Tài chính cũng đề xuất quy định bắt buộc ‘các chủ thể kinh doanh thương mại điện tử xuyên biên giới phải thực hiện thanh toán qua cổng thanh toán chuyên biệt’. Biện pháp này sẽ giúp kiểm soát thông tin giao dịch, từ đó hạn chế thất thu thuế trong môi trường số.

Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội cũng kiến nghị Bộ Tài chính bổ sung quy định hộ kinh doanh bắt buộc phải đăng ký tài khoản ngân hàng/giao dịch điện tử phục vụ riêng cho hoạt động kinh doanh. Thông qua tài khoản giao dịch riêng, cơ quan quản lý có thể kiểm soát dòng tiền thuận tiện hơn.

Tổng thu thuế từ các tổ chức, cá nhân có hoạt động thương mại điện tử trong giai đoạn 2022-2024 đạt khoảng 296.000 tỷ đồng. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, số thu từ khu vực này đạt 98.000 tỷ đồng, tăng 58% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, 163 nhà cung cấp nước ngoài đã đăng ký thuế, kê khai và nộp thuế qua Cổng thông tin điện tử với tổng số tiền là 5,7 nghìn tỷ đồng, tăng 41% so với cùng kỳ; 88,6 nghìn tỷ đồng tiền thuế đến từ gần 93.000 tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử; số tiền thuế đã nộp từ 130 nghìn hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế trên Cổng thông tin điện tử là gần 1,7 nghìn tỷ đồng. Cuối cùng, số thuế thu được từ 752.176 trường hợp là cá nhân, hộ kinh doanh có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử với là gần 1,5 nghìn tỷ đồng.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa ra Chương trình đẩy mạnh chuyển đổi số du lịch thông minh trong lĩnh vực du lịch, với mục tiêu tổng quát là phát triển du lịch thông minh. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng các mô hình kinh doanh du lịch trực tuyến. Chương trình đặt ra các mục tiêu cụ thể đến năm 2025 và 2030, bao gồm phát triển và hoàn thiện các nền tảng số hỗ trợ công tác quản lý nhà nước, nền tảng số phục vụ khách du lịch, hệ thống dữ liệu số và cơ sở dữ liệu ngành du lịch.

Chương trình hướng đến cải cách hành chính, tăng cường giải quyết các thủ tục hành chính trong lĩnh vực du lịch qua cổng dịch vụ công trực tuyến của Bộ. Đến năm 2025, chương trình đặt mục tiêu phát triển và nhanh chóng hoàn thiện các nền tảng số hỗ trợ công tác quản lý nhà nước; nền tảng số phục vụ khách du lịch (đa ngôn ngữ, đa tiện ích) dễ dàng tiếp cận qua website, ứng dụng di động; phát triển hệ thống dữ liệu số, cơ sở dữ liệu ngành du lịch làm nền tảng cho xây dựng mô hình du lịch thông minh, đảm bảo kết nối với các tiện ích của Đề án 06, đẩy mạnh khai thác giá trị gia tăng từ dữ liệu.

Đồng thời, chương trình cũng đặt mục tiêu thúc đẩy hoàn thành nền tảng số quốc gia quản trị và kinh doanh du lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng các mô hình kinh doanh du lịch trực tuyến. Xây dựng Bộ tiêu chí để xác định và đo lường chuyển đổi số trong lĩnh vực du lịch, đồng thời tổ chức triển khai việc đánh giá định kỳ trên phạm vi toàn quốc.

Đến năm 2030, chương trình tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ phát triển hệ sinh thái du lịch thông minh, chuyển đổi số; đảm bảo khả năng tiếp cận, ứng dụng và làm chủ những công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực du lịch, từ đó nâng cao năng lực quản lý, năng lực phát triển, tạo ra những trải nghiệm hấp dẫn cho du khách.

Chương trình cũng đặt mục tiêu 100% thủ tục hành chính trong lĩnh vực du lịch đủ điều kiện được cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình; 100% cán bộ, công chức, viên chức trong ngành du lịch thường xuyên sử dụng trợ lý ảo hoặc công cụ số thông minh trong công việc để nâng cao hiệu suất làm việc. Tỷ lệ cơ sở du lịch sử dụng nền tảng số phục vụ quản trị, kinh doanh du lịch đạt tối thiểu 70%.

Để đạt được các mục tiêu trên, chương trình sẽ đẩy mạnh phát triển nền tảng số, các ứng dụng trong du lịch. Trong đó, xây dựng hệ sinh thái ứng dụng du lịch thông minh. Phát triển, nâng cấp các nền tảng số dùng chung, cốt lõi của ngành du lịch như: Cổng thông tin du lịch đa ngôn ngữ, hệ thống cơ sở dữ liệu ngành du lịch, hệ thống báo cáo thống kê từ Trung ương đến địa phương, ứng dụng du lịch “Du lịch Việt Nam – Vietnam Travel”.

Chương trình cũng đẩy mạnh phát triển hệ thống dữ liệu số ngành du lịch, cập nhật thông tin, dữ liệu trong hệ thống cơ sở dữ liệu ngành du lịch (hướng dẫn viên du lịch, doanh nghiệp lữ hành; thúc đẩy phát triển cơ sở dữ liệu về cơ sở lưu trú du lịch, cơ sở kinh doanh các dịch vụ du lịch khác, khu, điểm du lịch, thống kê du lịch) trên cơ sở ứng dụng công nghệ mới nhằm phục vụ công tác quản lý nhà nước về du lịch, góp phần quảng bá xúc tiến du lịch.

Quảng bá các sản phẩm, ứng dụng của du lịch thông minh; truyền tải thông tin về vai trò, chức năng và giá trị cốt lõi của từng sản phẩm số trong hệ sinh thái du lịch, giúp các chủ thể liên quan hiểu rõ lợi ích. Đồng thời, xây dựng chiến lược truyền thông đa kênh, phát triển nội dung hấp dẫn, hình thành cộng đồng du lịch số nhằm tăng cường mức độ tương tác với người dùng, góp phần phân định rõ đặc điểm của từng nền tảng, tạo điều kiện để người dùng dễ dàng lựa chọn và sử dụng đúng mục đích; nhấn mạnh tính liên kết, bổ trợ lẫn nhau giữa các sản phẩm, là cơ sở kiến tạo một chu trình trải nghiệm số liền mạch, hiệu quả.

Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa vào ngày 18/6/2025, dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/01/2026. Luật này bổ sung các quy định mới nhằm đảm bảo chất lượng hàng hóa được kinh doanh trên các nền tảng số phục vụ giao dịch điện tử.

Một trong những điểm nổi bật của Luật sửa đổi là yêu cầu hàng hóa được mua bán trên các nền tảng số phải tuân thủ các quy định về chất lượng và cung cấp thông tin đầy đủ về sản phẩm. Tổ chức, cá nhân bán hàng trên các nền tảng số sẽ có trách nhiệm cung cấp thông tin về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, bao gồm tên hàng hóa, xuất xứ, tên tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc nhập khẩu chịu trách nhiệm về chất lượng hàng hóa, dấu hợp chuẩn, dấu hợp quy, hướng dẫn sử dụng, cảnh báo an toàn và các thông tin khác theo quy định của pháp luật.

Không chỉ tổ chức, cá nhân bán hàng trên nền tảng số, mà chủ quản nền tảng số trung gian phục vụ giao dịch điện tử cũng có trách nhiệm quan trọng. Họ phải yêu cầu tổ chức, cá nhân có hàng hóa bán trên nền tảng số cung cấp thông tin và có biện pháp kiểm tra, xử lý đối với hàng hóa vi phạm pháp luật về chất lượng. Hơn nữa, chủ quản nền tảng số cần thiết lập và vận hành hệ thống tiếp nhận, xử lý phản ánh, khiếu nại của người tiêu dùng liên quan đến chất lượng sản phẩm, hàng hóa và phối hợp với cơ quan có thẩm quyền trong việc kiểm tra, xác minh và xử lý vi phạm.

Từ ngày 01/01/2026, các thông tin sản phẩm để ra thị trường đều phải cập nhật công khai thông tin hàng hóa kinh doanh trên nền tảng số, thương mại điện tử và công bố đầy đủ, minh bạch các thông tin về chất lượng sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ, hướng dẫn sử dụng, cảnh báo an toàn. Điều này giúp người tiêu dùng có thể tiếp cận thông tin một cách chính xác và đầy đủ, đồng thời tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm trong kinh doanh.

Những quy định mới này được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao chất lượng hàng hóa được kinh doanh trên các nền tảng số, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của thương mại điện tử. Đồng thời, việc tăng cường trách nhiệm của chủ quản nền tảng số và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa trên nền tảng số sẽ giúp cơ quan chức năng có thể kiểm tra và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm, tạo môi trường kinh doanh công bằng và an toàn cho tất cả các bên tham gia.