Các mạng xã hội và nền tảng trực tuyến hiện đang tăng cường các biện pháp kiểm soát và thanh lọc sản phẩm thông tin cũng như hình ảnh do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra. Mục đích chính của việc này là nhằm bảo vệ người dùng khỏi những rủi ro liên quan đến lừa đảo trực tuyến và thông tin sai lệch. Đại diện từ các nhà mạng và hãng công nghệ cho rằng đã đến lúc cần phải phân biệt rõ giữa giá trị thông tin xác thực do con người tạo ra và những sản phẩm giả lập được tạo ra bởi AI.

Sự phát triển nhanh chóng của AI trong thời gian gần đây đã dẫn đến nguy cơ nhầm lẫn giữa thực và giả, vi phạm bản quyền sáng tạo và tạo ra một môi trường nguy hiểm cho người dùng. Lực lượng an ninh mạng châu Âu đã chỉ ra rằng các sản phẩm thông tin được tạo ra bởi AI đang lan truyền trên mạng xã hội đã gây ra sự nhầm lẫn ở người dùng, đặc biệt là trong thế hệ trẻ.

Các dạng thông tin như làm bài tập, soạn dữ liệu số, tổng hợp thông tin theo cú pháp và lệnh tìm kiếm đang được sử dụng rộng rãi. Điều này đã biến công cụ AI trở nên thông minh hơn. Tuy nhiên, hệ lụy của việc này là người dùng có thể tin tưởng tuyệt đối vào tính chân thật của dữ liệu và sử dụng một cách máy móc, dẫn đến sự nhầm lẫn và sai lệch.

Một số nhà nghiên cứu đã thử nghiệm sử dụng AI vào việc chẩn đoán bệnh tật, sử dụng phác đồ y tế, chọn mua thuốc và thu được kết quả tổng hợp thông tin đáng tin cậy. Tuy nhiên, nếu không có sự tham vấn và kiểm chứng lại từ người có chuyên môn, sẽ có nhiều người nhầm lẫn và gặp nguy hiểm.

Các trường hợp khác đã thử nghiệm so sánh dữ liệu thông tin chính trị, lịch sử xã hội với công cụ AI và phát hiện ra sai sót nghiêm trọng khi dữ liệu được lắp ghép lại tùy tiện. Nhiều thông tin do AI đưa ra khi có yêu cầu đã sai lệch so với thực tế nhưng trình bày khéo léo và trôi chảy, dễ đánh lừa người dùng.

Điều này dễ dẫn đến nghi ngờ của người dùng AI khi tiếp cận vấn đề thời sự, xã hội và kiểm chứng lịch sử. Tất cả cho thấy dữ liệu tổng hợp là nguồn khai thác chính của AI, nhưng không phải dữ liệu nào cũng chính xác. Nếu có công cụ AI được nhiều nhóm người dùng cố tình đưa dữ liệu sai lệch, tương tác nhiều lần, sẽ tích hợp thông tin không chính xác và gây hệ lụy.

Các tổ chức nghiên cứu, ứng dụng đã kiến nghị mạng xã hội, môi trường chia sẻ thông tin, công nghệ phải kiểm tra sản phẩm từ AI. Trường học, viện nghiên cứu, thư viện số, nhà xuất bản đã vào cuộc ngăn chặn nhầm lẫn học thuật, đánh lừa thông tin tác quyền, giả mạo tác phẩm và sáng chế.

Trên không gian mạng, chiêu trò giả lập thông tin, câu view của người dùng có chủ đích, sử dụng AI tạo dữ liệu giả lập không chính xác đang là đối tượng phải thanh lọc. Cảnh báo của cơ quan an ninh mạng về nguy cơ người dùng bị lừa đảo, tấn công mạng, gây nhầm lẫn thông tin và hiểu sai sự việc khi sử dụng dữ liệu, sản phẩm do AI tạo ra.

Cơ quan chức năng đã cảnh báo người dùng mạng xã hội thận trọng, tỉnh táo trước dữ liệu mơ hồ, nhất là có dấu hiệu do công cụ AI soạn. Hầu hết dữ liệu từ AI đều có tính chất hài hước, hình ảnh gần gũi, đẹp mắt, dễ thu hút người dùng quan tâm và tác động thông tin, cảm xúc người dùng.

Thanh lọc thông tin tạo ra từ AI để bảo đảm giúp người dùng tránh bị nguy hại, nhầm lẫn, lừa đảo trực tuyến là cần thiết và cần sự hợp tác của đa số người dùng. Để đạt được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm các nhà mạng, hãng công nghệ, tổ chức nghiên cứu và người dùng.

Chiều ngày 24/7, tại cuộc Họp báo thường kỳ Quý II/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Lê Quang Tự Do đã cung cấp thông tin về tình hình quản lý và bảo vệ không gian mạng trong 6 tháng qua. Theo ông Lê Quang Tự Do, trong nửa đầu năm 2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thực hiện việc chặn và gỡ bỏ hàng chục nghìn nội dung vi phạm trên các nền tảng mạng xã hội lớn như Facebook, YouTube, TikTok, Apple và Google.

Ông Lê Quang Tự Do cho biết, khoảng 30.000 tài khoản giả mạo đã được gỡ bỏ trong thời gian trên. Tuy nhiên, tình trạng tái diễn vẫn còn phức tạp và đáng lo ngại. Ngoài ra, trong 6 tháng năm 2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã cấp mới nhiều giấy phép cho các mạng xã hội, trang thông tin điện tử, trò chơi điện tử. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng phối hợp xử lý các vi phạm trong quảng cáo thực phẩm.

Ông Lê Quang Tự Do nhận định, thời gian qua, các hình thức lừa đảo trực tuyến đã gia tăng mạnh mẽ cả về quy mô và mức độ tinh vi. Nhiều tài khoản giả mạo đã xuất hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau, từ cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp đến người nổi tiếng, với các thủ đoạn ngày càng tinh vi và có tổ chức. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và cảnh giác cao độ từ người dân.

Để ngăn chặn tình trạng lừa đảo ngày càng tinh vi trên không gian mạng, ông Lê Quang Tự Do cho biết, các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã triển khai các biện pháp kỹ thuật truy vết để chặn và gỡ bỏ các tài khoản giả mạo. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cũng tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về các hình thức lừa đảo trực tuyến.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, thuộc Bộ Công an đã gửi tin nhắn điện thoại đến từng người dân thông báo về những thủ đoạn mới lừa đảo trên các nền tảng xã hội. Tuy nhiên, ông Lê Quang Tự Do cũng cho rằng, các biện pháp kỹ thuật chỉ mang tính tạm thời, giải pháp lâu dài và bền vững vẫn là nâng cao ‘sức đề kháng’ của từng người dân trước các hình thức lừa đảo trực tuyến ngày một tinh vi.

Ông Lê Quang Tự Do cũng nhấn mạnh, trong bối cảnh công nghệ mới phát triển quá nhanh chóng và tinh vi, rất cần sự đồng hành của báo chí trong việc phát hiện, cảnh báo sớm các thủ đoạn lừa đảo tinh vi. Điều này sẽ góp phần ngăn chặn, hạn chế tối đa thiệt hại do lừa đảo mạng gây ra, cùng xây dựng một môi trường mạng an toàn, lành mạnh, đáng tin cậy cho người dân.

Trong thời gian gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, Zalo,… xuất hiện hàng loạt tin tuyển dụng hấp dẫn, thu hút sự chú ý của nhiều sinh viên và lao động phổ thông. Tuy nhiên, nhiều người trong số họ đã trở thành nạn nhân của các ‘bẫy’ việc làm tinh vi, mất trắng hàng trăm nghìn đến vài triệu đồng chỉ sau vài cú nhấp chuột và tin nhắn chuyển khoản.

Các đối tượng lừa đảo thường lợi dụng tâm lý muốn có việc làm nhanh chóng và thu nhập cao của người lao động, đặc biệt là sinh viên và lao động phổ thông. Theo thống kê từ Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an TP.HCM, số vụ lừa đảo tuyển dụng trực tuyến trong nửa đầu năm 2025 có chiều hướng tăng mạnh. Các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi, từ dựng fanpage giả mạo công ty thật, sử dụng hình ảnh thương hiệu uy tín, đến tổ chức phỏng vấn qua video call để tạo niềm tin.

Chuyên gia dự báo nguồn nhân lực Trần Anh Tuấn nhận định: ‘Tội phạm lợi dụng tâm lý người lao động muốn có việc ngay, không có nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là mong muốn thu nhập cao mà ít ràng buộc. Đây chính là lỗ hổng để tội phạm khai thác.’

Để tránh trở thành nạn nhân của các ‘bẫy’ việc làm, người tìm việc cần thận trọng và tỉnh táo. Giám đốc kinh doanh Việc Làm Tốt Dương Việt Linh khuyến cáo: ‘Tuyệt đối không chuyển tiền trước, không gửi thông tin cá nhân nếu chưa xác minh doanh nghiệp. Người tìm việc nên kiểm tra thông tin qua trang web chính thức, gọi điện thoại đến tổng đài hoặc hỏi cộng đồng uy tín.’

Bên cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội, diễn đàn việc làm cũng cần phải chịu trách nhiệm kiểm soát nội dung tuyển dụng. Các sàn việc làm cần có cơ chế xác minh tài khoản người đăng tin, gắn nhãn tin ‘đã xác thực’ và tăng cường AI lọc nội dung lừa đảo.

Công an TP.HCM kêu gọi các trường học, báo chí, doanh nghiệp cùng vào cuộc để nâng cao nhận thức cộng đồng về vấn đề này. Với hàng ngàn sinh viên sắp tốt nghiệp, kỳ nghỉ hè là ‘thời điểm vàng’ của thị trường lao động, nhưng cũng là ‘mùa săn mồi’ của các đối tượng xấu.

Trong thế giới việc làm số hóa, sự tỉnh táo là ‘tấm khiên’ đầu tiên bảo vệ người lao động khỏi những cú lừa đầy đau đớn. Công việc thật sẽ không yêu cầu bạn trả tiền trước để được làm việc.

Một trường hợp mua bán trái phép hóa đơn thuế giá trị gia tăng (VAT) đặc biệt đã được phát hiện tại tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. Người đàn ông họ Vương, sau khi chủ động trình báo vụ việc với cảnh sát về việc bị lừa đảo trong một giao dịch qua mạng, đã bị khởi tố vì hành vi mua bán trái phép hóa đơn VAT đặc biệt.

Cục Công an thành phố Lạc Dương, tỉnh Hà Nam, đã tiến hành điều tra và khởi tố người đàn ông họ Vương sau khi phát hiện hành vi mua bán trái phép hóa đơn VAT đặc biệt. Ban đầu, anh Vương trình báo rằng mình đã bị lừa chuyển khoản 70.000 NDT (hơn 254 triệu đồng) trong một giao dịch mua hàng online. Tuy nhiên, khi kiểm tra nội dung trò chuyện qua WeChat giữa anh Vương và bên bán, lực lượng chức năng phát hiện rằng thứ được giao dịch không phải hàng hóa thông thường, mà là hóa đơn VAT đặc biệt – một loại chứng từ Trung Quốc nghiêm cấm mua bán tự do.

Theo quy định pháp luật Trung Quốc, hóa đơn VAT đặc biệt chỉ được cấp thông qua cơ quan thuế, dành cho các doanh nghiệp hợp pháp và không được phép giao dịch trên thị trường tự do. Trong quá trình khám xét nơi ở của anh Vương, cảnh sát đã phát hiện 12 tờ hóa đơn VAT đặc biệt, mỗi tờ có mệnh giá từ 100.000 đến 120.000 NDT, tổng giá trị vượt 1,3 triệu NDT (hơn 4,7 tỷ đồng). Tất cả đều là hóa đơn thật nhưng đã bị vô hiệu hóa, không thể sử dụng trong khấu trừ thuế.

Làm việc với cơ quan điều tra, anh Vương khai rằng gia đình anh sản xuất và kinh doanh ốc vít. Cuối năm 2019, sau khi nghe một số người quen truyền tai rằng có thể giảm chi phí sản xuất bằng cách mua hóa đơn VAT trên mạng rồi nộp cho cơ quan thuế để được khấu trừ thuế, người đàn ông này đã nảy sinh ý định thử làm theo. Anh tìm một tài khoản rao bán hóa đơn online và chủ động kết bạn với người này qua WeChat. Sau nhiều lần thương lượng, bên bán đồng ý cung cấp hóa đơn và yêu cầu anh Vương chuyển tiền nhiều đợt để hoàn tất giao dịch.

Đến ngày 30/12/2019, anh Vương nhận được 12 tờ hóa đơn nhưng thiếu một số giấy tờ liên quan. Khi liên hệ lại để yêu cầu gửi bổ sung, anh phát hiện mình bị chặn tài khoản nên quyết định trình báo cảnh sát. Tuy nhiên, qua điều tra, lực lượng chức năng xác định anh Vương không phải nạn nhân mà là người vi phạm pháp luật Trung Quốc. Số hóa đơn mua về dù là thật nhưng không hợp lệ do bị vô hiệu hóa, không đủ điều kiện sử dụng.

Cảnh sát địa phương đã khởi tố anh Vương về hành vi mua hóa đơn thuế trái phép nhằm mục đích trốn thuế. Theo Điều 208 của Bộ luật Hình sự Trung Quốc, hành vi mua bán hóa đơn VAT trái phép có thể bị phạt tù đến 5 năm hoặc tạm giam hình sự, kèm theo mức phạt tiền từ 20.000 đến 200.000 NDT (72 triệu đến hơn 728 triệu đồng).