TP.HCM đang tiếp tục đẩy mạnh triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững trong cộng đồng, với mục tiêu giảm thiểu rác thải và bảo vệ môi trường. Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường TP.HCM vừa phối hợp với Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trường – Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM, Câu lạc bộ Hành trình Xanh Cựu chiến binh – Bảo vệ Môi trường tổ chức Lễ tổng kết khóa tập huấn Ủ compost từ rác thải hữu cơ gia đình và Lễ ký kết ghi nhớ Hợp tác Toàn diện Chương trình Kinh tế tuần hoàn và Phát triển bền vững.

Chương trình này là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên nhằm thúc đẩy thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững trong cộng đồng, với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp và đơn vị liên kết. Từ tháng 4/2025, các hoạt động thiết thực đã được triển khai, bao gồm trồng cây phủ xanh khu vực Mũi Nghinh Phong, tổ chức các lớp tập huấn về kỹ năng ủ compost từ rác hữu cơ sinh hoạt và hướng dẫn mô hình trồng rau sạch tại nhà cho hơn 60 hộ dân địa phương.

PGS.TS. Lê Hùng Anh, Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trường, đã nhấn mạnh mục tiêu của chương trình là hình thành thói quen phân loại rác tại nguồn, đồng thời lan tỏa lối sống xanh từ hộ gia đình đến toàn khu dân cư. Việc phân loại rác tại nguồn không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường mà còn tạo ra nguồn tài nguyên quý giá cho việc sản xuất và tái chế.

Ông Vũ Văn Mạnh, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Hành trình Xanh Cựu chiến binh – Bảo vệ Môi trường, chia sẻ rằng hợp tác này không chỉ là cam kết trên giấy mà là sự đồng lòng giữa các tổ chức, doanh nghiệp, cơ quan và cộng đồng để cùng kiến tạo một tương lai xanh, lành mạnh và thịnh vượng hơn cho đất nước và thế hệ mai sau. Sự hợp tác này thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Trong khuôn khổ chương trình, các học viên đã được trao giấy chứng nhận sau khi hoàn thành khóa học, và các tập thể và cá nhân có đóng góp tích cực đã được Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ và Quản lý Môi trường tuyên dương. Lễ ký kết hợp tác toàn diện giữa các đơn vị đã mở ra một khuôn khổ phối hợp dài hạn, huy động sự tham gia của cả giới khoa học, các tổ chức chính trị – xã hội, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

Ông Nguyễn Toàn Thắng, Phó Chủ tịch thường trực Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường TP.HCM, đã nhấn mạnh ý nghĩa của chương trình hợp tác trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của rác thải như một nguồn tài nguyên, thúc đẩy phân loại rác tại nguồn, từ đó giảm áp lực lên hệ thống thu gom và xử lý rác thải đô thị. Ông cũng hy vọng rằng chương trình sẽ góp phần tạo ra một phong trào lớn trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững tại TP.HCM.

Chuyển đổi tuần hoàn chính là chìa khóa để phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và đảm bảo khả năng tồn tại, giúp các doanh nghiệp chiếm ưu thế cạnh tranh trong tương lai. Việc chuyển đổi theo mô hình kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc đối với ngành dệt may.

Kinh tế tuần hoàn là mô hình kinh tế hướng tới sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, tái chế chất thải, góp phần bảo vệ môi trường và đem lại hiệu quả kinh tế. Mô hình này gồm 3 nội dung cốt lõi: Giảm thiểu tối đa phát thải ra môi trường thông qua sử dụng tối ưu nhất tài nguyên và năng lượng; tái sử dụng, sửa chữa, bảo dưỡng kéo dài thời gian sử dụng sản phẩm; tái chế, tận dụng phế liệu, phế thải trở thành đầu vào sản xuất.

Ngành công nghiệp dệt may đang nỗ lực không ngừng để phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong giai đoạn 2025-2030, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu phát triển theo chiều sâu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng suất, giảm phụ thuộc lao động phổ thông. Để chuyển sang kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp dệt may cần giảm dùng sợi nguyên sinh hóa thạch, tăng tỷ lệ polyester tái chế; phát triển sợi cellulose tái tạo thay polyester; thiết kế sản phẩm bằng sợi đơn chất (cotton 100%, polyester 100%) để tái chế dễ dàng; sử dụng nguyên liệu sinh học thay thế một phần polyester.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, trong khi polyester thông thường phải mất đến 500-1.000 năm mới phân hủy hoàn toàn, thì nguyên liệu polyester tái chế khi được vùi trong đất có khả năng phân hủy đến 68,8% sau 180 ngày. Đồng thời, chuyển đổi sang thuốc nhuộm gốc nước, ít độc hại, dễ phân hủy. Ứng dụng công nghệ nhuộm mới như nhuộm CO₂ siêu tới hạn, nhuộm foam, nhuộm plasma.

Mục tiêu tái chế hợp lý đặt ra yêu cầu điều chỉnh quy trình thiết kế và tái chế quần áo. Hiện nay, việc thiết kế và sản xuất quần áo thường không tính đến điều gì sẽ xảy ra khi quần áo không thể sử dụng được nữa. Các chuyên gia cho rằng, việc hướng tới nhiều loại vật liệu và phát triển các quy trình tái chế hiệu quả cho những vật liệu này là một bước quan trọng trong việc mở rộng quy mô tái chế, cũng như việc phát triển các vật liệu mới.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp như TCM – Dệt may Thành Công đã và đang đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt những sản phẩm thân thiện với môi trường, những sản phẩm tái chế và những sản phẩm có giá trị cao, có quy trình sản xuất khép kín từ sợi – dệt – nhuộm – may, phát triển bền vững (ESG), tăng cường sử dụng 3 loại vật liệu polyester, viscose, cotton tái chế. Tái chế hợp lý trong ngành dệt may còn gắn liền với yêu cầu đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh để cải thiện tính kinh tế và chất lượng tái chế.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Phượng, Viện trưởng Viện Công nghiệp môi trường, cho rằng, cần có một chương trình đổi mới chung để tập trung nỗ lực và đầu tư vào công nghệ tái chế các vật liệu thông thường; cải tiến công nghệ phân loại cũng sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng tái chế bằng cách cung cấp nguyên liệu được xác định rõ ràng.

Với vai trò hạt nhân ngành dệt may, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đặt mục tiêu đến 2030 đạt mức tăng trưởng hai con số, phát triển bền vững theo kinh tế tuần hoàn, xây dựng thương hiệu xuất khẩu riêng. Hiện tỷ lệ sản phẩm xanh của Vinatex đã đạt 25%; toàn hệ thống đã đưa vào sản xuất sản phẩm sợi từ nguyên liệu tái chế tăng cao hàng năm, đến năm 2024 đạt 17.864 tấn.

Ngành dệt may Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia; xuất khẩu dệt may trị giá 44 tỷ USD năm 2024, giữ vị trí thứ hai thế giới. Mục tiêu năm 2025 đạt 47-48 tỷ USD. Hướng đi tới kinh tế tuần hoàn của dệt may Việt Nam nhằm phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, sức khỏe con người, góp phần thực hiện mục tiêu chung của quốc gia và toàn cầu về Net Zero, đồng thời còn tận dụng cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững vị thế xuất khẩu hàng đầu thông qua việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về sản phẩm xanh của nhà nhập khẩu.

Thế giới hiện đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi kép quan trọng, kết hợp giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững. Trong giai đoạn này, các công nghệ số như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), và chuỗi khối (Blockchain) đang hòa nhập với sinh thái học để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tuần hoàn. GS. Yves Wautelet, một chuyên gia đến từ Đại học KU Leuven (Bỉ), đã nhấn mạnh rằng mục tiêu của chuyển đổi kép là tận dụng tối đa sự kết hợp này để tạo ra giá trị lớn hơn, không chỉ về kinh tế, xã hội mà còn về môi trường.

Một ví dụ điển hình về mô hình kinh tế tuần hoàn là mô hình Circulise, một sự kết hợp giữa mô hình quản lý, kinh tế và công nghệ để mang lại giá trị bền vững và tuần hoàn. Dự án Fanyatu tại lưu vực sông Congo, chuyên tái trồng rừng và cải thiện sinh kế người dân địa phương, là một trong những ví dụ điển hình. Dự án này tích hợp công nghệ IoT và bản sao số (digital twins) để giám sát, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và xây dựng lòng tin của các bên liên quan. Kết quả là khoảng 6 triệu cây được trồng, và cộng đồng địa phương tham gia với vai trò ‘người sản xuất kiêm tiêu dùng tài nguyên’ (resource prosumers).

Mô hình kinh tế tuần hoàn xoay quanh việc giảm thiểu chất thải, tận dụng tối đa giá trị từ sản phẩm và nguyên liệu. Các chuyên gia cho rằng trong một nền kinh tế tuần hoàn, con người có thể tận dụng được nhiều giá trị hơn từ những gì đã có và duy trì giá trị đó trong nền kinh tế lâu nhất có thể. Điều này có thể đạt được thông qua thiết kế thông minh, giải pháp số và sự chuyển dịch từ sở hữu sản phẩm sang sử dụng dịch vụ.

Trên thế giới, đã có các dự án khác cho thấy công nghệ mới đang là trợ thủ đắc lực để thúc đẩy nhanh tiến trình và hiệu quả của kinh tế tuần hoàn. EY đang hợp tác với nhiều công ty triển khai công cụ AI phân tích chuỗi cung ứng, giúp giải quyết các điểm nghẽn trong quản lý vận chuyển, giảm lượng phát thải carbon và dự báo nhu cầu nhằm hạn chế sản xuất dư thừa và tồn kho. Plastic Bank (Canada) ứng dụng nền tảng tích hợp AI và Blockchain để biến rác nhựa thành ‘tiền tệ’, cho phép người dân đổi rác lấy nhu yếu phẩm, học phí, bảo hiểm y tế và các dịch vụ thiết yếu khác.

Hiện khoảng 27% các quốc gia đưa hành động kinh tế tuần hoàn vào Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC). Kinh tế tuần hoàn cũng sẽ là chủ đề chính tại Hội nghị Biến đổi khí hậu lần thứ 30 của Liên Hợp Quốc (COP30). Việc khai thác và chế biến nguyên liệu, gồm nhiên liệu hóa thạch, khoáng sản và sinh khối, chiếm ít nhất 55% lượng khí nhà kính toàn cầu, đồng thời góp phần vào tình trạng suy giảm đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.

GS. Yves Wautelet cho biết sự tương tác giữa công nghệ và nhu cầu của xã hội cần được thể hiện một cách rõ ràng trong thiết kế và vận hành hệ thống quản trị. Không chỉ đơn thuần áp dụng công nghệ, cần xác định rõ công nghệ đó phục vụ lợi ích gì cho cộng đồng, phát triển bền vững và điều chỉnh công nghệ để phù hợp với mục tiêu xã hội.

Chiều ngày 16/7, dưới sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp đã phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức Diễn đàn Nông nghiệp 2025 với chủ đề ‘Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp’. Diễn đàn đã thu hút sự tham gia của nhiều đại biểu đến từ các doanh nghiệp, tổ chức và cơ quan quản lý nhà nước.

Trong diễn đàn, các đại biểu đã thảo luận về việc chuyển đổi từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, một xu thế phát triển tất yếu của Việt Nam nhằm mang lại lợi ích bền vững cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp nông nghiệp. Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn thể hiện cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế về tăng trưởng xanh.

Ông Hoàng Quang Phòng cũng nêu lên vai trò quan trọng của doanh nghiệp trong việc dẫn dắt tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đồng thời kêu gọi doanh nghiệp phải có trách nhiệm xã hội trong việc đồng hành với nông dân để tạo ra hệ sinh thái nông nghiệp xanh. Theo ông, doanh nghiệp cần phải tích cực tham gia vào việc xây dựng và phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.

Ông Hà Văn Thắng, Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, đã đưa ra một số ví dụ về các doanh nghiệp và người dân đã áp dụng kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp. Ông cho biết một số mô hình đã góp phần gia tăng thu nhập từ sản xuất lúa gạo khoảng 15% so với mô hình sản xuất tuyến tính. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng việc triển khai kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp còn gặp nhiều khó khăn, bao gồm cả khó khăn về vốn, công nghệ và liên kết vùng.

Để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, ông Nguyễn Hồng Phong, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công Nông nghiệp Tiến Nông, kiến nghị cần xây dựng cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch và năng lượng tái tạo. Ông cũng đề xuất thành lập trung tâm tư vấn chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp nông nghiệp và tăng cường cơ chế liên kết ‘ba nhà’: Doanh nghiệp-Nhà khoa học-Nhà nông.

Nhiều đại biểu khác cũng đồng tình với việc cần xác định thị trường đầu ra cho sản phẩm của mô hình kinh tế tuần hoàn, thu hút các thành phần kinh tế đầu tư ứng dụng công nghệ và tăng cường học hỏi kinh nghiệm và hợp tác quốc tế trong phát triển kinh tế tuần hoàn. Họ cho rằng, việc phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh lương thực.

Qua diễn đàn, các đại biểu hy vọng sẽ có được những giải pháp và chính sách hỗ trợ để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, từ đó mang lại lợi ích bền vững cho nông dân, doanh nghiệp và cả nền kinh tế. Họ cũng kỳ vọng rằng, diễn đàn này sẽ là một bước đệm quan trọng để Việt Nam phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp trong thời gian tới.

Các đại biểu cũng nhấn mạnh rằng, việc phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp cần sự tham gia và phối hợp của nhiều bên, bao gồm cả doanh nghiệp, nông dân, nhà khoa học và cơ quan quản lý nhà nước. Họ cũng kêu gọi cần có những chính sách và cơ chế hỗ trợ cụ thể để khuyến khích doanh nghiệp và nông dân tham gia vào mô hình kinh tế tuần hoàn.

Tổng kết diễn đàn, các đại biểu đã đạt được nhiều kết quả quan trọng và kỳ vọng rằng, những kết quả này sẽ được triển khai và phát huy trong thực tế. Họ cũng tin rằng, với sự chung tay và phối hợp của nhiều bên, Việt Nam sẽ sớm đạt được mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp.