Trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực tìm kiếm mô hình tăng trưởng mới cho giai đoạn 2026-2030 và tầm nhìn đến năm 2045, các chuyên gia kinh tế và công nghệ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đầu tư vào công nghệ chiến lược. Đây không chỉ là chìa khóa giúp đất nước chuyển đổi từ mô hình tăng trưởng dựa vào tài nguyên, lao động giá rẻ và đầu tư lớn sang mô hình dựa trên hiệu quả và đổi mới sáng tạo, mà còn giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Các chuyên gia cho rằng, để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam cần xác định rõ các lĩnh vực công nghệ ưu tiên, hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh đầu tư có trọng điểm và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Phát triển hạ tầng công nghệ, nâng cao năng lực nghiên cứu và cải tiến cơ chế tài chính cũng đóng vai trò hỗ trợ quan trọng. Tiến sỹ Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới, cho rằng công nghệ chiến lược là nhân tố then chốt giúp Việt Nam vượt qua giới hạn của các động lực tăng trưởng truyền thống. Trong giai đoạn tới, cần tập trung nguồn lực cho các lĩnh vực đột phá như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo và vật liệu mới.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Huỳnh Quyết Thắng, Giám đốc Đại học Bách Khoa Hà Nội, cho rằng phát triển công nghệ chiến lược cần được tiếp cận theo hướng toàn diện và có trọng tâm. Cần xác định rõ các lĩnh vực ưu tiên mang tính nền tảng và xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo với cấu trúc đồng bộ. Điều này không chỉ giúp tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới, mà còn góp phần nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Tiến sỹ Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á tại Việt Nam, nhận định thể chế là điểm nghẽn lớn trong mô hình tăng trưởng hiện tại. Cần tạo môi trường cạnh tranh thực chất, giảm can thiệp hành chính, bảo đảm quyền tiếp cận công bằng thông tin, tài nguyên và cơ hội giữa các thành phần kinh tế. Việc hoàn thiện thể chế sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ trong sản xuất kinh doanh.

Giáo sư, Tiến sỹ Trần Thọ Đạt, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng mô hình tăng trưởng hiện tại đã dần cạn dư địa. Cần chuyển hẳn sang mô hình dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nếu muốn tăng trưởng dài hạn. Điều này đòi hỏi sự đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, cũng như việc tạo ra môi trường thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ mới trong nền kinh tế.

Nhìn chung, việc đầu tư phát triển công nghệ chiến lược được xem là chìa khóa giúp Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa việc xác định các lĩnh vực công nghệ ưu tiên, hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh đầu tư có trọng điểm và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Chính phủ Việt Nam và các bên liên quan đang tích cực thực hiện các bước đi cụ thể nhằm tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thuận lợi cho sự phát triển của đất nước.

Động cơ NK-32 – Một Kỳ Tích Kỹ Thuật của Liên Xô

Động cơ NK-32 là một biểu tượng của sức mạnh công nghiệp Liên Xô trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Được thiết kế để cung cấp lực đẩy cho máy bay ném bom chiến lược Tu-160 ‘Thiên Nga Trắng’, NK-32 là một kỳ tích kỹ thuật không chỉ trong lĩnh vực hàng không mà còn là minh chứng cho sức mạnh công nghiệp tổng thể của Liên Xô. Với cấu trúc ba rotor, tỷ lệ bypass thấp, đốt sau và lực đẩy mỗi động cơ lên tới 25 tấn, tổng cộng hơn 100 tấn, NK-32 đã giúp Tu-160 bay với tốc độ trên Mach 2 và tầm bay vượt xa B-1B của Mỹ.

Người Đứng Sau Sự Ra Đời của NK-32

Kuznetsov, một thợ rèn đã vươn lên thành nhà thiết kế động cơ hàng đầu của Liên Xô, là người đứng sau sự ra đời của NK-32. Ông đã góp phần vào sự ra đời của nhiều loại máy bay nổi tiếng như Tu-95, Tu-144 và Tu-160. NK-32 là biểu hiện rõ nét của nền công nghiệp Liên Xô, với công nghệ hợp kim chịu nhiệt, cánh quạt đơn tinh thể và kỹ thuật chế tạo tiên tiến nhất thời bấy giờ.

Tác Động của Sự Tan Rã Liên Xô

Sau khi Liên Xô tan rã, dây chuyền sản xuất NK-32 bị gián đoạn, kỹ thuật thất lạc, công nhân tay nghề cao mất việc. Năm 2014, Nga khôi phục sản xuất nhưng hiệu suất không bằng thời kỳ đỉnh cao. Dù vậy, Nga vẫn từ chối bán công nghệ này cho bất kỳ nước nào, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc, để giữ lợi thế chiến lược.

Cuộc Cạnh Tranh Công Nghệ Toàn Cầu

Hoa Kỳ, dù có các động cơ mạnh như F119 và F101, vẫn không đạt được sự cân bằng lý tưởng như NK-32. Nga lo ngại nếu Trung Quốc có được công nghệ này, cán cân khu vực sẽ thay đổi, gây bất lợi cho lợi ích chiến lược của Nga. Ukraine từng sở hữu nhiều Tu-160, nhưng không thể duy trì và phải tháo dỡ để trả nợ. Nga đã mua lại một phần, số còn lại bị tiêu hủy, gây tiếc nuối trong cộng đồng quân sự.

Hiện Đại Hóa và Tương Lai

Ngay cả phiên bản hiện đại Tu-160M vẫn dùng NK-32, nhưng hiệu suất cải tiến hạn chế do thiếu dữ liệu kỹ thuật gốc và khó khăn trong khôi phục quy trình cũ. Trung Quốc gần đây đạt được những tiến bộ đáng kể trong phát triển động cơ hàng không như WS-10 và WS-15. Tuy nhiên, để tiếp cận trình độ của NK-32, họ vẫn cần nhiều năm nghiên cứu sâu về vật liệu, thiết kế và quy trình sản xuất.

Kết Luận

NK-32 là biểu tượng của Chiến tranh Lạnh và cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu. Nga bảo vệ công nghệ này như ‘giữ cửa dù mất chìa’, thể hiện sự cẩn trọng về an ninh chiến lược. Tương lai, mẫu máy bay ném bom mới PAK DA có thể sử dụng phiên bản cải tiến của NK-32. Tuy nhiên, xu hướng công nghệ hiện nay là đa năng và hiệu suất cao, khiến vị thế của NK-32 vẫn chưa rõ ràng. Cuộc cạnh tranh kỹ thuật xoay quanh NK-32 sẽ còn kéo dài. Trung Quốc đang đầu tư mạnh vào nghiên cứu động cơ dòng WS với quyết tâm cao, và tuy con đường còn xa, nhưng không phải không thể. Thắng bại cuối cùng sẽ phụ thuộc vào năng lực công nghệ quốc gia và mức độ đầu tư vào nghiên cứu.