Hoàn thiện thể chế là yêu cầu cấp thiết và điều kiện tiên quyết để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trung tâm cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Bộ Khoa học và Công nghệ đang nỗ lực hoàn thiện thể chế để khoa học ‘ra trận’, công nghệ ‘ra thị trường’, và dữ liệu trở thành tài sản chiến lược.

Hạ tầng số được xác định là nền tảng chiến lược của quốc gia số, tương đương với hạ tầng giao thông và điện lực. Việc phổ cập hạ tầng số với băng thông siêu rộng và dung lượng siêu lớn là điều kiện cần thiết cho sự phát triển của nền kinh tế số. Phủ sóng 5G sâu rộng trên toàn quốc là nhiệm vụ cấp bách trong thời gian tới. Đây là bước đi quan trọng nhằm tạo cơ sở hạ tầng vững chắc cho sự phát triển của các ngành công nghiệp mới như IoT, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn.

Chuyển đổi số là quá trình số hóa toàn diện, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo để xử lý dữ liệu số, với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia số. Quá trình này không chỉ dừng lại ở việc áp dụng công nghệ mới mà còn đòi hỏi sự thay đổi về tư duy và cách thức hoạt động của các tổ chức, doanh nghiệp và cả người dân. Chuyển đổi số cần tạo ra mức tăng trưởng kinh tế tương ứng từ 1-1,5%, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Quản lý khoa học theo kết quả đầu ra là hướng đi mới trong quản lý khoa học và công nghệ. Nhà nước chi 1 đồng cho nghiên cứu thì kết quả nghiên cứu đó phải tạo ra ít nhất 10 đồng doanh thu mới. Điều này đòi hỏi các nghiên cứu phải tập trung vào nhu cầu thực tế của thị trường và xã hội, tạo ra giá trị kinh tế và xã hội rõ ràng. Khoa học và công nghệ phải hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Đổi mới sáng tạo là con đường để Việt Nam đưa khoa học và công nghệ ứng dụng vào cuộc sống. Quá trình đổi mới sáng tạo không chỉ diễn ra trong các phòng thí nghiệm mà còn cần sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp, tổ chức và cả người dân. Đổi mới sáng tạo phải giúp Việt Nam tăng trưởng thêm 3% GDP mỗi năm, trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế.

Phát triển tài sản trí tuệ và chuẩn hóa tiêu chuẩn quốc gia là hai nhiệm vụ quan trọng trong thời gian tới. Chuyển dịch quan trọng nhất trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ là chuyển từ bảo vệ quyền sang tài sản hóa, thương mại hóa và thị trường hóa các kết quả nghiên cứu. Điều này đòi hỏi một khung pháp lý hoàn thiện và sự hỗ trợ từ các chính sách của Nhà nước.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang đẩy mạnh hoàn thiện khung pháp lý cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Từ nay đến cuối năm 2025, Bộ sẽ phải hoàn thành và thông qua 4 luật, bao gồm 1 luật mới và 3 luật sửa đổi. Những thay đổi về pháp lý này sẽ tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Thể chế đổi mới sẽ gắn nghiên cứu với thị trường và quốc tế. Luật Khoa học và Công nghệ sửa đổi sẽ tạo ra sự thông thoáng cho hoạt động nghiên cứu với mục tiêu là tạo ra nhiều kết quả nghiên cứu có giá trị. Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi sẽ biến các kết quả nghiên cứu này thành tài sản trí tuệ để giao dịch được. Sự thay đổi này sẽ giúp hiện thực hóa các kết quả nghiên cứu, thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ vào thực tiễn.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng bây giờ là lúc phải hành động quyết liệt và hiệu quả, làm thật nhiều, làm những việc lớn, hướng đến kết quả cuối cùng là tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, nâng cao năng lực quản trị quốc gia. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương để cùng nhau thực hiện các mục tiêu đã đề ra.

Trong thời đại số, việc phát triển bền vững không chỉ dựa vào công nghệ mà còn cần đến sự thay đổi về văn hóa. Văn hóa số đã trở thành chìa khóa quan trọng cho sự phát triển bền vững, và tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã nhấn mạnh điều này. Văn hóa số không chỉ là nền tảng mà còn là cốt lõi cho sự phát triển bền vững trong thời đại số.

Theo TS Nguyễn Thị Trang, muốn có nền kinh tế số phát triển, phải có một xã hội số, và để có xã hội số, cần phải có văn hóa số từ nhận thức, tư duy đến hành vi ứng xử trên không gian mạng. Điều này thể hiện sự cần thiết của văn hóa số trong xây dựng xã hội số và chính phủ số. Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này gây ra khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức.

Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang kiến nghị bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành và đề xuất cần có khung năng lực số, gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin. Điều này sẽ giúp đội ngũ cán bộ, công chức có đủ năng lực để thích nghi và phát triển trong thời đại số.

Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Thanh niên, đặc biệt là lực lượng tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đang giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi, đối tượng yếu thế.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng AI trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, nhằm phản bác luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống. Điều này thể hiện sự cần thiết của việc ứng dụng công nghệ trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng và văn hóa số.

TS Nguyễn Thị Trang cho rằng, chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công nghệ mà là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. ‘Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng’, chị nói. Đồng thời, chị đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, để vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số. Điều này sẽ giúp Việt Nam phát triển bền vững trong thời đại số và hội nhập quốc tế.

Như vậy, văn hóa số đã trở thành yếu tố quan trọng cho sự phát triển bền vững trong thời đại số. Việc xây dựng văn hóa số, ứng dụng AI, và xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa sẽ giúp Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. https://www.vietnamnet.vn/

Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang trở thành một trong những mục tiêu trọng tâm của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Với gần 76.000 doanh nghiệp công nghệ số đang hoạt động và 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5, Việt Nam đang cho thấy những tín hiệu tích cực trong quá trình phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ngày 20/7 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên họp lần thứ 3 của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06. Tại đây, báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, trong 6 tháng đầu năm, các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành 76/106 nhiệm vụ theo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW. Đây là một kết quả tích cực, cho thấy sự quyết tâm và nỗ lực của Chính phủ trong việc thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Về xây dựng thể chế, phát triển hạ tầng, nguồn nhân lực và tài chính cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 16 dự án luật và 3 nghị quyết, đồng thời ban hành 21 nghị định để tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy các lĩnh vực này. Tính đến nay, cả nước đã có 889 tổ chức nghiên cứu và 858 doanh nghiệp khoa học công nghệ, với hơn 42.000 lao động. Cổng sáng kiến giải pháp khoa học công nghệ và Sàn giao dịch khoa học công nghệ quốc gia đã được khai trương, góp phần kết nối sáng kiến với thị trường.

Về chuyển đổi số quốc gia, các bộ, ngành, địa phương đã đẩy mạnh triển khai trên các trụ cột: Hạ tầng số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh. Tốc độ mạng di động và cố định của Việt Nam đã tăng mạnh, lần lượt đứng thứ 20 và 26 thế giới. Số lượng trạm 5G đã tăng hơn 4.200 trạm trong 6 tháng đầu năm, với tổng số 12.106 trạm. Hai tuyến cáp quang biển mới đã đi vào hoạt động, tăng gấp đôi dung lượng hệ thống cáp quang biển quốc tế của Việt Nam. Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình trên tổng hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính đã đạt gần 40% trong tháng 6.

Về kinh tế số, doanh thu 6 tháng đầu năm đạt gần 2,3 triệu tỷ đồng, tăng 21% so với cùng kỳ. Số lượng doanh nghiệp công nghệ số đã tăng lên gần 76.000, với 739 doanh nghiệp mới thành lập trong tháng 5. Tuy nhiên, vẫn còn một số vướng mắc, với 30 nhiệm vụ quá hạn trong số 106 nhiệm vụ được giao.

Trong thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung vào phát triển công nghệ chiến lược và ngành công nghiệp nền tảng trong 6 tháng cuối năm. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là phủ sóng vùng lõm, thúc đẩy nhanh mạng 5G. Tập đoàn VNPT sẽ khẩn trương hoàn thành cơ sở hạ tầng tại 238 thôn bản lõm sóng trước ngày 31/8 và phát sóng chậm nhất tại 238 thôn bản trong tuần thứ 2 của tháng 9.

Trong cải cách thủ tục hành chính, các bộ, ngành phải rà soát 1.139 thủ tục để cắt giảm hồ sơ, đồng thời đơn giản hóa quy trình, chuyển toàn bộ thủ tục sang hình thức trực tuyến và triển khai đồng bộ tại chính quyền địa phương hai cấp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Với những nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ, Việt Nam đang từng bước đạt được mục tiêu phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua để đạt được mục tiêu đề ra.

Chuyển đổi số đã trở thành một động lực quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội tại Việt Nam. Quá trình này không chỉ đơn thuần là việc áp dụng công nghệ vào các hoạt động kinh tế và xã hội, mà còn liên quan đến việc thay đổi cách thức làm việc, cách thức tương tác giữa con người và công nghệ. Tại Việt Nam, chuyển đổi số đã bắt đầu được triển khai trong khoảng 4 năm gần đây và đã đi vào đời sống của người dân.

Ths Đặng Tùng Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ – Chính phủ số, Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết rằng ban đầu người dân hiểu chuyển đổi số một cách đơn giản là sử dụng công nghệ để bán hàng, thanh toán trực tuyến. Tuy nhiên, sau đó họ đã hiểu rằng chuyển đổi số là một quá trình sâu rộng hơn, bao gồm việc thay đổi cách thức làm việc, cách thức tương tác giữa con người và công nghệ. Ông Tùng Anh cũng nhấn mạnh rằng hiện nay mỗi người có thể có cách hiểu và nhận thức khác nhau về chuyển đổi số, nhưng tất cả đều có một điểm chung khi cùng thấy chuyển đổi số là cần thiết.

Tại Diễn đàn ‘Chuyển đổi số khu vực công – Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội’ do Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam (VOV) tổ chức tại Hà Nội, các chuyên gia và nhà hoạch định chính sách đã thảo luận về những thách thức và cơ hội của chuyển đổi số trong khu vực công. TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, nhấn mạnh ý nghĩa của chuyển đổi số là đưa thế giới thật lên thế giới số, rồi dùng các ưu thế, lợi thế của thế giới số để lại quay lại phục vụ cho thế giới thực.

Ông Thành cũng cho rằng để triển khai chuyển đổi số trong khu vực công, không chỉ cần nền tảng công nghệ, mà còn cần ‘cầm tay chỉ việc’ đào tạo, hỗ trợ người dân tiếp cận, sử dụng các ứng dụng công nghệ này khi thực hiện các thủ tục hành chính. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 10/6/2024 của Bộ Chính trị đã xác định chuyển đổi số là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi số trong khu vực công sẽ khó tạo ra đột phá thực chất nếu chỉ được nhìn nhận như một nhiệm vụ công nghệ đơn thuần. Ông Phạm Mạnh Hùng, Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), cho rằng chuyển đổi số khu vực công không đơn thuần là bài toán công nghệ hay kỹ thuật hạ tầng. Thực chất, đây là vấn đề kinh tế – tổ chức ở cấp quốc gia, liên quan trực tiếp đến hiệu quả phân bổ ngân sách, năng suất vận hành của bộ máy hành chính và đặc biệt là năng lực kiến tạo và điều tiết thị trường của Nhà nước.

Diễn đàn ‘Chuyển đổi số khu vực công – Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội’ đã cung cấp một diễn đàn quan trọng để các chuyên gia, nhà hoạch định chính sách cùng trao đổi, hiến kế, tháo gỡ những ‘nút thắt’ đang cản trở quá trình chuyển đổi số khu vực công. Sự kiện này thể hiện sự cần thiết của việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực công để tạo ra những đột phá trong phát triển kinh tế – xã hội.

Quá trình chuyển đổi số tại Việt Nam đang ngày càng được đẩy mạnh và nhận được sự quan tâm của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và Internet vào các hoạt động kinh tế, xã hội đã giúp nâng cao hiệu suất lao động, giảm chi phí và tăng cường sự kết nối giữa các đơn vị.

Song song với những cơ hội, chuyển đổi số cũng đặt ra những thách thức mới như vấn đề bảo mật thông tin, kỹ năng sử dụng công nghệ của người dân, và hạ tầng công nghệ thông tin. Để giải quyết những thách thức này, cần có sự tham gia và hỗ trợ của tất cả các bên liên quan, từ chính phủ đến doanh nghiệp và người dân.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi số không chỉ là một quá trình công nghệ, mà còn là một quá trình thay đổi cách thức làm việc, cách thức quản lý và cách thức tương tác của con người. Vì vậy, việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực công cần phải đi kèm với việc nâng cao nhận thức và kỹ năng của người dân, cũng như xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin phù hợp.