Thực trạng nhân sự quản lý giáo dục cấp xã đang là một vấn đề đáng quan tâm tại Việt Nam. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiến hành một cuộc khảo sát nhằm đánh giá tình hình nhân sự quản lý giáo dục cấp xã trên cả nước. Kết quả khảo sát cho thấy, trong số khoảng 1.000 công chức giáo dục cấp xã được khảo sát, hơn 300 người không có chuyên môn liên quan đến giáo dục.

Đáng chú ý, một số cán bộ quản lý giáo dục cấp xã có chuyên môn hoàn toàn không liên quan đến ngành giáo dục. Ví dụ, có những cán bộ có chuyên môn về kỹ sư chăn nuôi, cử nhân quản lý đất đai, kỹ sư xây dựng, cử nhân công nghiệp thực phẩm, cử nhân kế toán, cử nhân quản trị kinh doanh… Điều này đặt ra câu hỏi về tính phù hợp và hiệu quả trong việc quản lý giáo dục tại cấp xã.

Thông tin trên đã được Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông, ông Thái Văn Tài, chia sẻ tại một tọa đàm về tổ chức và quản lý giáo dục cấp xã diễn ra gần đây. Ông Tài cho biết, việc bố trí nhân sự cấp xã hiện tại mới đáp ứng về số lượng, nhưng chưa đảm bảo về chất lượng và sự phù hợp. Điều này gây ra những khó khăn trong quá trình phân cấp, phân quyền và thực thi nhiệm vụ tại địa phương.

Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục đã báo cáo rằng, có 302/1.000 công chức giáo dục cấp xã được khảo sát không có chuyên môn liên quan đến giáo dục. Báo cáo cũng chỉ ra rằng, nhiều cán bộ quản lý giáo dục cấp xã có chuyên môn ở những ngành hoàn toàn không liên quan. Ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, cũng nêu một ví dụ thực tế tại phường Cao Xanh, tỉnh Quảng Ninh. Ông cho biết, cả phường chỉ có 1 người được phân công quản lý giáo dục nhưng chưa bao giờ làm giáo dục cả.

Hướng dẫn hiện nay quy định rằng mỗi Phòng Văn hóa – Xã hội bố trí tối đa 2 biên chế cho vị trí việc làm công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, việc phân công, bố trí các bộ phận chuyên môn thuộc UBND cấp xã nói chung và đội ngũ công chức cấp xã phụ trách lĩnh vực giáo dục, đào tạo nói riêng chưa phù hợp với vị trí việc và định mức số lượng người hiện có.

Ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, cũng cho biết, hiện chỉ có một số ít tỉnh thành như Hà Nội và TPHCM bố trí được 2-3 cán bộ quản lý giáo dục cấp xã. Phần lớn các địa phương chỉ bố trí được 1 nhân sự. Thậm chí có nơi không bố trí cán bộ chuyên trách giáo dục.

Tóm lại, tình hình nhân sự quản lý giáo dục cấp xã hiện nay còn nhiều khó khăn và bất cập. Số lượng và chất lượng nhân sự quản lý giáo dục cấp xã chưa đáp ứng được yêu cầu thực hiện nhiệm vụ của ngành giáo dục. Để cải thiện tình hình này, cần có những giải pháp phù hợp để đảm bảo chất lượng và sự phù hợp của nhân sự quản lý giáo dục cấp xã.

Luật Nhà giáo, một đạo luật quan trọng, dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong việc nâng cao vị thế và quyền lợi của nhà giáo. Một trong những điểm mới nổi bật của luật này là việc bỏ chia hạng nhà giáo, thay vào đó, chức danh nhà giáo sẽ được xác định dựa trên yêu cầu của hoạt động nghề nghiệp trong từng cấp học và trình độ đào tạo. Điều này được kỳ vọng sẽ chấm dứt những bất cập và bất công trong việc trả lương cho nhà giáo hiện nay.

Từ ngày 01/01/2026, giáo viên sẽ không còn được chia thành các hạng I, II, III như hiện nay. Thay vào đó, lương của nhà giáo sẽ được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến sẽ tham mưu Chính phủ xếp lại bảng lương của một số chức danh nhà giáo, bao gồm giáo viên mầm non, phổ thông, dự bị đại học, và giáo viên giáo dục nghề nghiệp hạng IV. Mục đích là để bảo đảm tính thống nhất về bảng lương áp dụng với các chức danh nghề nghiệp viên chức nhà giáo và viên chức các ngành, lĩnh vực khác.

Dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo cũng đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng. Theo đó, hệ số lương đặc thù đối với nhà giáo sẽ được áp dụng với mức từ 1,1 đến 1,6 tùy theo cấp học và trình độ đào tạo. Điều này sẽ giúp bảo đảm mức sống của nhà giáo, giúp họ an tâm công tác và cống hiến cho sự nghiệp giáo dục.

Bên cạnh đó, Luật Nhà giáo cũng quy định các chính sách ưu đãi và phụ cấp đặc thù khác cho nhà giáo. Chính sách thu hút và trọng dụng nhà giáo sẽ bao gồm ưu tiên trong tuyển dụng, tiếp nhận, tiền lương, phụ cấp, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bổ nhiệm, điều kiện làm việc, trang thiết bị làm việc, và phúc lợi.

Việc xếp lương theo cấp học và trình độ đào tạo sẽ giúp đảm bảo công bằng và hợp lý trong việc trả lương cho nhà giáo. Giáo viên có trình độ đào tạo cao hơn sẽ được hưởng lương cao hơn, và giáo viên có hiệu quả công việc cao hơn sẽ được thưởng cao hơn.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính hiệu quả của các chính sách mới, cần phải đi kèm với trách nhiệm và cấm tuyệt đối dạy thêm tiêu cực, dạy thêm trái phép. Chỉ khi có sự kết hợp giữa nâng cao vị thế và quyền lợi của nhà giáo với trách nhiệm và kỷ luật nghiêm khắc, chúng ta mới có thể trả lại sự tôn nghiêm, uy tín và vị thế của nhà giáo.

Để thực hiện các chính sách mới này, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần phối hợp với các cơ quan liên quan để ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Nhà giáo. Đồng thời, cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và hỗ trợ nhà giáo để giúp họ nâng cao trình độ và kỹ năng nghề nghiệp.

Cuối cùng, việc triển khai Luật Nhà giáo sẽ cần sự quan tâm và hỗ trợ của toàn xã hội. Chúng ta hy vọng rằng, với những thay đổi này, vị thế của nhà giáo sẽ được nâng cao, và họ sẽ được đối xử công bằng và tôn trọng. Điều này sẽ góp phần xây dựng một hệ thống giáo dục chất lượng và hiệu quả, phục vụ cho sự phát triển của đất nước.