Chuyên gia gene trở về xây dựng Trung tâm Công nghệ Sinh học: ‘Lãnh đạo quyết tâm là yếu tố then chốt’

Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM – Một Dự án đầy hứa hẹnn đã bị bỏ dở vì lý do tuổi hưu. TS Nguyễn Quốc Bình, một chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu chuyển nạp gene trên cây trồng tại Đại học Laval, TP Québec (Canada), đã quyết định bán hết tài sản và cùng gia đình trở về Việt Nam vào năm 2004 sau lời mời của lãnh đạo TPHCM. Mục tiêu của ông là xây dựng một Trung tâm Công nghệ Sinh học hiện đại, mang tầm quốc tế và không bị lạc hậu sau 20 năm.

Sau gần 10 năm xây dựng, Trung tâm Công nghệ Sinh học đầu tiên tại TPHCM đã được hình thành với tổng kinh phí đầu tư lên đến 100 triệu USD. Trung tâm này đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong nghiên cứu và đăng ký bản quyền hàng loạt công trình phục vụ ngành nông nghiệp, thủy sản và sản xuất thuốc. Tuy nhiên, khi Trung tâm đang trên đà phát triển, TS Nguyễn Quốc Bình đã phải về hưu theo luật vào năm 2014, ở tuổi 60.

Ông Bình đánh giá cao sự quyết tâm của lãnh đạo thành phố trong việc thành lập Trung tâm, tuy nhiên, ông cho rằng cơ chế và thể chế hiện hành đã không cho phép ông tiếp tục phát triển Trung tâm. Ông bày tỏ kỳ vọng vào sự nghiêm túc thực sự từ những người lãnh đạo thành phố trong việc tái thiết và phát triển Trung tâm.

Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, việc thu hút nhân tài từ nước ngoài trở về đòi hỏi một thể chế phát triển nhân tài, chứ không chỉ là chính sách thu hút nhân tài đơn thuần. Thể chế này cần đáp ứng được 3 tiêu chí quan trọng: Trao quyền cho người có năng lực thực sự; Trao cơ chế linh hoạt để họ được thử nghiệm, được sai và được sửa; Trao niềm tin để họ dám dấn thân và vượt qua sự trì trệ, kìm hãm.

Ông Dũng cho rằng nếu nhân tài vẫn bị trói buộc bởi các quy trình cứng nhắc, nếu quyết định của họ luôn phải xin ý kiến tập thể và nếu họ không được bảo vệ khỏi những rủi ro thể chế khi đổi mới thì sẽ không có lý do gì để họ ở lại hoặc cống hiến hết mình. Cải cách thể chế nhân tài phải là một phần quan trọng trong cải cách thể chế quốc gia. Nếu không có tư duy chiến lược và quyết tâm thể chế như vậy, thì mọi chương trình dù tốt đến mấy cũng chỉ là giải pháp tạm thời, không thể tạo nên bước ngoặt thật sự.

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều chuyên gia và nhà quản lý đang kỳ vọng vào một sự thay đổi thực sự trong cách tiếp cận và quản lý nhân tài. Việc tạo điều kiện cho nhân tài phát triển và đóng góp cho sự phát triển của đất nước là một yếu tố then chốt. Hy vọng rằng những bài học từ trường hợp của Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM sẽ giúp cho việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong tương lai.

…